Morgunblaðið - 17.12.2007, Blaðsíða 18

18 MÁNUDAGUR 17. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
WILLIAM Blake (1757-1827), frá-
bært enskt ljóðskáld, listamaður og
furðufugl, er aukapersóna í skáldsög-
unni Neistaflugi eftir Tracy Cheval-
ier, höfund metsölubókarinnar
Stúlku með perlueyrnalokk. Sagan
gerist í London á átjándu öld og segir
frá Kellaway-fjölskyldunni sem flyst
til borgarinnar frá Dorsetskíri til að
hefja nýtt líf. London á dögum iðn-
byltingarinnar er þokuslungin stór-
borg með hávaðasömum krám, skít-
ugum verksmiðjum, þröngum
kolarykugum götum og stækri
hlandlykt. Sveitapiltinum Jem Kel-
laway og Maggý, sem er örsnauð og
kjaftfor borgarstelpa, verður vel til
vina. Þau njósna um Blake sem hefur
mikil áhrif á líf þeirra, fylgjast með
fjörinu í sirkus Astleys, kanna ref-
ilstigu borgarinnar í laumi og upp-
götva ýmislegt um sig sjálf og heim-
inn í kring meðan örlög þeirra ráðast.
Persónurnar eru litskrúðugar og
margar dálítið Dickens-legar, t.d.
Bet Butterfield, móðir Maggýar, en
hún er ærleg þvottakona sem þykir
sopinn góður; Rosie, unglingsstúlka í
vændi, kasólétt og með lekanda, og
loks John Astley, tungulipur kvenna-
bósi sem kremur hjörtu aðdáenda
sinna. Stéttaandstæður eru skýrar í
sögunni, bilið milli ríkra og fátækra
er gríðarlegt og lífið er gjörólíkt í
sveit og borg. Harðsótt er fyrir þýð-
anda að gera mállýsku eða „hreimi“
borgarbúa skil á íslensku og við-
kvæði eins og „Veitiggi“ á stöku stað
eru ekki sannfærandi þegar persón-
ur sögunnar tala annars kjarngott
mál. Brot úr ljóðum Blakes, Söngv-
um sakleysis og lífsreynslu, tengjast
sögunni á áhrifaríkan hátt og hefur
þýðing þeirra tekist ágætlega (t.d.
bls. 90). Titill bókarinnar á ensku,
Burning Bright, er úr einu ljóða Bla-
kes, „The Tiger“, og bókarkápan er í
anda frægra bókaskreytinga hans.
Ekki er hægt annað en fyllast áhuga
á lífi og skáldskap Williams Blake við
lestur Neistaflugs, persóna hans og
verk eru með því safaríkasta í bók-
inni.
Sagan tengist líka Paradísarmissi
Miltons og fjallar m.a. um glatað sak-
leysi og ást. Í bókarlok er birtur
langur listi yfir heimildir og mörgum
þakkað liðsinni, en Chevalier und-
irbýr jarðveg sögulegra skáldsagna
sinna af stakri elju og nákvæmni. Í
rauninni er svo mikið er lagt í svið-
setningar og umhverfi sögunnar að
stundum trosnar söguþráðurinn og
týnist. Bókin er samt skemmtileg af-
lestrar. Það er örugglega stutt í kvik-
mynd eða sjónvarpsþætti (BBC)
byggða á bókinni og þá verður
spennandi að sjá Blake, hinn enska
Æra-Tobba.
Ljóðskáld í London
Morgunblaðið/Kristinn
Tracy Chevalier Persónur hennar eru margar Dickens-legar og William
Blake kemur við sögu sem aukapersóna.
BÆKUR
Þýdd skáldsaga
Neistaflug
Steinunn Inga Óttarsdóttir
Eftir Tracy Chevalier.
Sölvi Björn Sigurðsson þýddi.
Jentas 2007. 358 bls.
HAUKUR Gröndal og Óskar Guðjónsson eru um
sumt ansi ólíkir tónlistarmenn en eiga þó margt
sameiginlegt. Þeir eru jafnvígir á bíbopp og frjáls-
an djass, en þegar Haukur hefur leikið frjálsdjass
af ætt Ornette Colemans frá Atlanticárunum hef-
ur Óskar gjarnan verið á nótum Hilmars Jens-
sonar, þar sem hinn klassíski djasshrynur hefur
fokið burt með hljómum og oft melódíu. Þó er
Óskar einn melódískasti djassleikari sem við eig-
um. Okkur, sem höfum hlustað á Ornette Cole-
man í næstum hálfa öld, fannst upphafslag þess-
ara tónleika - „Hungarian blues“ eftir Hauk - ansi
heimilislegt og ekki laust við að konan einmana
læddist inn í verkið. „ASSA“ eftir Óskar rann ljúf-
lega fram og þegar altó Hauks og tenór Óskars
voru sem bestir í samspilinu var það jafn leikandi
og hjá Konitz og Marsh. „7/8 fyrir Pachora“ eftir
Óskar, leikið í 8/8, var tileinkað þeim Speed, Black
og Skúla Sverris, sem kynntu Óskari Balkan-
tónlistina, en Haukur hefur verið handgenginn
kletzmertónlistinni, ættingja hennar. Lagið var
einfalt eins og „Jean Pierre“ Miles og balk-
anskalar í sólóunum. „Brew“ var boppskotinn
ópus eftir Hauk; tileinkaður samnefndum ten-
órista Moore. Þetta var eina lagið sem var slakt í
flutningi á tónleikunum; hefði þurft nokkrar æf-
ingar í viðbót. Þeir félagar bættu það svo sann-
arlega upp með ballöðu Hauks, „Inbreed“, sem er
sérdeilis fallega skrifuð melódía og var fallega
blásin. Ornette sneri svo aftur í „Palisander“
Hauks, en Ornette-hlið Hauks má kynnast á Her-
bert, frábærri skífu Rodent, kvartetti hans og
finnska trompettleikarans Jarrko Hakala. Það er
ekki hægt að skiljast við þessa tónleika án þess að
geta Valdimars Kolbeins Sigurjónssonar bassa-
leikara og Scott McLemore trommara. Þeir gáfu
kvartettinum þá fyllingu sem þurfti. Ég hlakka til
að heyra þá félaga aftur og þá samæfðari en þetta
kvöld.
TÓNLIST
Kvartett Hauks Gröndals og
Óskars Guðjónssonar bbbmn
Blástur Haukur Gröndal og Óskar Guðjónsson blása í hljóðfæri sín.
Reyndir jaxlar á byrjunarreit
Vernharður Linnet
Morgunblaðið/Þorkell
Múlinn á DOMO.
Miðvikudagskvöldið 12.12.2007
EINAR Scheving hefur verið áber-
andi í íslensku tónlistarlífi í áraraðir,
en stórum hluta ungrar ævi hefur
hann eytt í Miami í Florida; bæði
sem nemandi, kennari og tónlist-
armaður, m.a. í hljómsveit Ira Sul-
livans. Þar lék hann harðbopp. Sú
tónlist er hvergi í sjónmáli á fyrstu
skífunni sem hann gefur út undir
eigin nafni, Cycles. Hún var tekin
upp í New York í fyrra, en hljóð-
blönduð af einum frægasta upptöku-
manni djassins, Jan Erik Kongs-
haug, í Rainbow hljóðverinu í Osló í
september sl. Þá skar Einar ým-
islegt burt af upphaflega efninu og
hljómurinn var fullkomnaður í hin-
um margfræga ECM-stíl. Af þeim
norræna/þýska meiði er tónlist þess-
arar skífu, sem kalla má svítu í tíu
þáttum. Einsog tónlist margra
merkustu ECM tónlistarmannanna
norrænu; Jan Garbareks, Arild And-
ersens og Bobo Stensons, er tónlist
Einars af ætt impressjónismans,
draumkennd og svífandi og gædd
innri fegurð sem sífellt kemur á
óvart, eins konar Sigur Rós í æðra
veldi, og ætti því að höfða til þrosk-
aðri hlustendahóps svonefndrar
popptónlistar jafnt sem þeirra sem
unna ECM-stílnum og hættu ekki að
hlusta á Miles Davis eftir að In A Si-
lent Way leit dagsins ljós. Hér verða
ekki raktir hinir einstöku þætti svít-
unnar eða sólóin, sem falla svo þétt
að tónverkum Einars að varla verð-
ur munur spuna og skrifa. Slíkt er
aðeins á færi þeirra sem búa yfir
snilligáfunni, einsog fjórmenning-
arnir á Cycles. Einar slær að sjálf-
sögðu trommurnar, Eyþór Gunn-
arsson píanóið, Skúli Sverrisson
bassann og í saxófóna blæs Óskar
Guðjónsson. Þetta eru allt menn
sem gætu fyrirhafnarlítið leikið með
hvaða framsækinni djasssveit sem
er á jarðarkringlunni.
Á þessari skífu er enginn tónn án
tilgangs og þroski þessara pilta er
þeirrar gerðar að sýniþörfin er eng-
in. Þeir eru þjónar tónlistarinnar.
Þetta er tær list og það þarf ekki að
smella fingri þegar hlustað er, held-
ur hverfa inní þá draumaveröld þar-
sem fegurðin ríkir ein, sökkva sér í
einsemd í tónaveröld sem auðgar
jafnt sem göfgar.
Draumur í æðra veldi
Morgunblaðið/Sverrir
Einar Scheving „Eins konar Sigur Rós í æðra veldi.“
Vernharður Linnet
TÓNLIST
Geisladiskur
Einar Scheving: Cycles  Valrun 0701/Smekkleysa
ÞAÐ voru mikil gleðitíðindi þegar
Málmblásarakvintett Norðurlands
hélt sína fyrstu opinberu tónleika í
fyrra og hreif
tónelsk eyru
með góðum
leik.
Nú gullu
sönglúðrar
þeirra á fjórðu
vetrartón-
leikum Tón-
listarfélags
Akureyrar í
Ketilhúsinu og
vonandi er
kvintettinn að
festa sig í
sessi.
Vakin skal athygli á því hve með-
færilegur slíkur kvintett er og getur
glatt með leik sínum fólk við svo
fjölmörg önnur tækifæri en á tón-
leikum.
Þegar málmgjöll hljóma í hreinu
samspili, eins og best tókst til í Ket-
ilhúsinu að þessu sinni, er samlík-
ingin við gulltón og glæstar hallir
nærtæk.
Hallardans var að mínum dómi
best leikinn, en það var hinn líflegi
Galliard-þáttur Orustusvítunnar eft-
ir Samiel Scheidt. Þarna hélt góð
tækni og hljómur þétt í hendur lit-
ríkrar túlkunar og styrkleikabreyt-
inga.
Eitt aðalsmerki góðs málm-
gjallaflokks er að geta leikið und-
urveikt og ofurmjúkt.
Nokkuð skorti á að þessum kröf-
um væri fullnægt, og fannst mér
sérlega að bassarödd skorti meiri
þýðleik.
Þetta þarf kvintettinn að bæta, og
vonast ég til að honum endist tími
og að hann fái næga hvatningu til
þess.
Leikur kvintettsins féll í góðan
jarðveg og klappglaðar hendur löð-
uðu fram aukalag sem var listilega
útsett og leikið, „Jingle Bell“, sem
þrátt fyrrr ofnotkun fékk ferskan
blæ.
Ég veit ekki hvers vegna gullnir
tónar málmgjalla með viðeigandi
tónlist gera svo mikið tilkall hjá mér
í jólaundirbúninginn, en þessir tón-
leikar juku sannarlega við birtuna á
mínu aðventukerti.
Söng-
lúðrar á
aðventu
Jón Hlöðver Áskelsson
TÓNLIST
Ketilhúsið
Málmblásarakvintett Norðurlands lék
ver eftir Scheidt, Clarke, Purcell, Händel,
Mozart og Sigvalda Kaldalóns, ásamt ís-
lenskum þjóðlögum.
Laugardag 7. desember kl. 12.
Kammertónleikar
Málmblástur Verk
eftir Sigvalda Kalda-
lóns voru flutt.