Morgunblaðið - 23.03.2008, Qupperneq 30

sjónvarpskrimmi
30 SUNNUDAGUR 23. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Mannaveiðar er síður en svofyrsta sjónvarpshandritiðsem Sveinbjörn I. Baldvins-son hefur skrifað, en hann
segir þetta fyrstu íslenzku dramaþátta-
röð sína sem „er sýnd“. Fyrri verkefni
hafa verið í Danmörku, en nú er önnur
íslenzk þáttaröð á leiðinni, verkefni hjá
Pegasus sem Reynir Lyngdal leikstýrir
og Snorri Þórisson framleiðir. Vinnu-
heitið er Hamarinn, þetta er fjögurra
þátta sjónvarpssería og Sveinbjörn
frumsemur handritið og segist halda
opnum dyrum fyrir framhald.
– Af hverju Mannaveiðar?
„Ég var á fullu í Hamrinum þegar
Björn Brynjúlfur Björnsson hringdi í
mig fyrir um það bil ári og bað mig að
lesa bókina Aftureldingu eftir Viktor
Arnar Ingólfsson. Hann sagðist ganga
með þá hugmynd í maganum að gera
3-4 sjónvarpsþætti eftir bókinni og
vildi fá mig til þess að skrifa handritið.
Mér fannst þetta ögrandi og spenn-
andi verkefni og sló til, þótt með-
göngutíminn yrði í styttra lagi. Saga
Viktors Arnars er að því leyti óvenju
dramatísk spennusaga að hún byrjar
ekki bara með morði og gengur svo út
á að finna morðingjann heldur halda
myrkraverkin áfram, eftir því sem líð-
ur á söguna.“
– Er erfiðara að vera bundinn verki
annars manns en að frumsemja handritið?
„Það má líka líta á það sem svo að það sé búið að
vinna ákveðna vinnu sem hægt er að byggja á. En
vinnubrögðin eru misjöfn eðli málsins samkvæmt.
Það er misjafnt hversu heppilegt er að breyta epískri
frásögn yfir í dramatíska.“
– Hvort finnst þér betra?
„Ég tel almennt talað skynsamlegt að vinna beint
fyrir hvern miðil, en hort tveggja hefur sína kosti og
galla. Mér finnst mjög gaman að frumsemja, en ég
hef ekkert á móti því að vinna upp úr annars verki
eða koma inn í seríu, eins og dönsku þættina Leigu-
bílastöðina og Málsvörn, þar sem ég kom inn í
ákveðna umgjörð en hafði þó mjög mikið rými til
sköpunar.
Að frumsemja er einmanaleg iðja, þú situr uppi
með sjálfan þig allan tímann. Það er góð tilbreyting í
því að vinna með öðru fólki og þú getur brugðið fyrir
þig öðrum vinnubrögðum en þegar þú vinnur einn.“
Svolítið fiktað við
aðra aðalpersónuna
– Hvaða leið fórst þú við handritsgerðina?
„Við Viktor Arnar hittumst aldrei á meðan á hand-
ritsgerðinni stóð. Ég var bara í sambandi við Björn
Brynjúlf, sem var minn ritstjóri í þessari vinnu, og
það var einkar ánægjulegt og inspírerandi að vinna
með honum.“
– Ertu sögunni trúr?
„Nokkuð svo, held ég. Annars vil ég helzt ekki
nota orðið trúr um þetta. Þetta er óumflýjanlega
nýtt verk, þótt það byggist á bók, og í þessu tilfelli er
það vissulega kostur hvað saga Viktors Arnars er
heppilegur efniviður í dramatíska frásögn í sjón-
varpi.
Sjónvarpshandrit er aldrei alveg eins og bókin.
Það þarf að færa söguna af einum miðli yfir á annan.
Aðalatriðin halda sér, grunnþættir og persónur, en
þótt farið sé nálægt bókinni, þá er alltaf eitthvað
sem þarf að aðlaga nýju formi.“
– Eins og?
„Það þarf til dæmis að finna leiðir til þess að sýna
óáþreifanleg fyrirbæri eins og stemningu og per-
sónuleika sem lýst er í bókinni. Þar er sagt frá þeim í
texta, en í sjónvarpi þarf að gera ósýnilega hluti
sýnilega.“
– Engin breyting?
„Engin stór held ég. Reyndar urðum við að fikta
svolítið við aðra aðalpersónuna, sem í bókinni er af
asískum uppruna, en það hefði meira að segja orðið
frábærum leikara eins og Gísla Erni Garðarssyni um
megn að túlka, bara útlitsins vegna. Þessu hliðraði
ég til í handritinu í samráði við Björn.“
– Ferðu á gæs?
„Nei. Og alls ekki eftir þetta!“
Nýtt verk þótt það byggist á bók
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Handritshöfundurinn Sveinbjörn I. Baldvinsson hefur menntað sig í
handritagerð fyrir kvikmyndir og sjónvarp og á að baki fjölda hand-
rita fyrir báða þessa miðla, m.a. þætti í dönskum sjónvarpsseríum.
Um daginn tók ég mann uppí bíl til mín. Þetta atvikvarð mér tilefni þenkingaum það hvers vegna fólk
ferðast á puttunum og hvers vegna
fólk tekur ókunnuga upp í bíl til sín.
Ég var að koma úr verslunarferð
og var með marga poka í bílnum fulla
af mat. Það var snjókoma og kalsa-
veður, tekið að halla degi. Allt í einu,
þar sem ég bíð á rauðum ljósum við
mikið umferðarhorn, sé ég mann,
fremur illa klæddan, án yfirhafnar og
höfuðfats, standa og reyna að stoppa
bílana sem þutu framhjá, næstum á
hraða ljóssins. Enginn bílanna stans-
aði og maðurinn hélt áfram að veifa.
Ég hugsaði með mér að kannski væri
hann veikur. Svo margar frásagnir
hefur maður lesið um fólk sem veikt
eða slasað reynir að stoppa bíla en án
árangurs. Þetta er að margra mati
sorgleg þróun og sýnir sinnuleysi í
garð náungs.
Jæja, þegar loksins kom grænt
beygjuljós stöðvaði ég bílinn. Mað-
urinn horfði tvíátta til mín nokkra
stund, svo öslaði hann snjóinn í átt-
ina til mín, opnaði afturdyrnar og
sagði hæglátlega: „Ég er að fara í
ríkið – passar það þér?“
Ég neita því ekki að ég var nokkuð
hvumsa, það fer ekki allt sem ætlað
er í þessum heimi. Í stað þess að
koma til aðstoðar slösuðum eða veik-
um var ég nú á leiðinni með að verða
einkabílstjóri manns sem þurfti að ná
sér í drykkjarföng. En ef maður seg-
ir a segir maður oft b þar á eftir. Ég
svaraði þess vegna: „Það passar mér
alveg eins og hvað annað.“ Því næst
sté maðurinn mjög hæversklega inn í
aftursæti bílsins, ýtti varlega frá sér
stærstu innkaupapokunum og kom
sér fyrir. Því næst ók ég á næsta vín-
sölustað. Þar fór maðurinn út og
keypti sér tvær kippur af bjór, að því
er mér virtist af því sem hann kom
með til baka í poka. Svo héldum við
sem leið lá heim til mannsins. Meðan
á ökuferðinni stóð óskaði hann þess
margoft að hann gæti gert mér ein-
hvern greiða einhvern tíma. „Ég get
ekki annað en blessað þig fyrir að
taka mig upp í, ég hefði orðið hold-
votur að ganga alla þessa leið í þessu
veðri, svona klæddur,“ sagði hann.
Ég þakkaði honum fyrir blessunar-
orðin og tautaði jafnframt eitthvað
um að það væri samhjálpin sem gilti.
Ég var samt ekki alveg sannfærð
um sannleiksgildi þessara orða. Sjálf
er ég mikið á móti áfengisdrykkju,
hef varla í vínbúð komið og sjaldnast
ekið fólki ótilneydd þessara erinda.
En svona er lífið skrítið, kemur
manni skemmtilega á óvart og er
fullt af andstæðum.
Eftir að hafa kvatt þennan kurt-
eisa og indæla mann við húsdyrnar
heima hjá honum, með góðar óskir í
farteskinu og margvísleg blessunar-
orð ók ég sjálf heim á leið. Það fór
ekki hjá því að mér yrði hugsað til
þeirra skipta sem ég hafði sjálf húkk-
að mér far í gegnum tíðina.
Á sokkabandsárunum fór ég
margar ferðirnar með vinkonum
mínum á puttanum á böll um sveitir
Borgarfjarðar. Við ýmist sátum eins
og síldar í tunnu í aftursæti bíla til
þess að komast á sveitaböll, stóðum
aftan á vörubílspöllum eða jafnvel
sátum á heykerrum ef með þurfti.
Þetta voru að okkar mati bráðnauð-
synlegar ferðir, þá var mest um vert
að komast á böll þar sem sætir strák-
ar voru. Við höfðum af þessum ferð-
um ógleymanlega skemmtun sem
enn er í minni höfð.
Seinna, þegar ég var gift kona,
varð ég óvænt að fá far frá Laug-
arvatni til Reykjavíkur. Ég lagði af
stað gangandi, rétti upp þumalfingur
og góðhjörtuð mæðgin tóku mig upp
í bíl sinn. Þau sátu sem eðlilegt var í
framsætunum en ég í aftursætinu.
Þessi ferð var þó ekki ókeypis frekar
en flest annað í þessu líf. Mæðginin
spurðu mig spjörunum úr alla leiðina
og var ég fegin að komast út úr þeim
bíl.
Mörgum árum síðar bræddi svo
bíll úr sér þegar ég var í ferðalagi
með vinkonu minni. Ég ók bílnum og
sagði einn þeirra sem heyrði bíl
minn koma inn á bensínstöð í þorpi í
nágrenninu að hljóðin í honum hefðu
helst minnt á „gömlu grjótmulnings-
vélina“, sem einu sinni hafði verið
starfrækt þar á staðnum. Maður
einn tók okkur umbeðinn upp í bíl
sinn til Reykjavíkur og ræddi hann
margt á leiðinni um þjóðmál og
fleira. Við samsinntum í aftursæt-
inu. Vinkona mín bauð honum borg-
un þegar suður til Reykjavíkur kom.
„Ég hafði nú ekki hugsað mér að
græða á ykkur en úr því þú segir það
þá gætu þúsund krónur komið sér
vel,“ svaraði maðurinn. Fékk hann
þær og kvöddum við hann.
Á leiðinni inn til vinkonu minnar
sagði ég henni frá kunningja mínum
sem á árum áður var við nám í Ósló.
Honum bauðst eitt sinn far með
skólabróður sínum frá skólanum og
niður í miðbæ Óslóar. Þegar þangað
kom sneri skólabróðirinn sér að
kunningja mínum og sagði: „Þetta
verða þrjár krónur!“
En leiðinlega hliðin á þessu máli
er óttinn við að eitthvað komi fyrir
þá sem húkka sér far eða taka
ókunnuga upp í bíl sinn. Slíkt fer
ekki alltaf vel.
Sjálf hef ég af þessum ástæðum
ítrekað áminnt þau börn sem ég hef
haft með að gera um að fara ekki
upp í bíl hjá ókunnugum og taka
ekki upp í bíl til sín ókunnuga. En
það er víst hægara að gefa heilræðin
en halda þau.
Ég fór oft niður í miðbæ til að
sækja börnin mín þegar þau fóru út
að skemmta sér á unglingsárum.
Einu sinni í 10 stiga frosti stoppaði
mig ungur maður sem gekk nánast
undir drukkinni stúlku sem klædd
var þunnri silkidragt og engum
skóm.
„Ég er hræddur um að hún bein-
línis deyi úr kulda,“ sagði hann við
mig og bað mig þess lengstra orða
að koma stúlkunni heim til sín, upp í
Breiðholt.
Ég tók stúlkuna samvisku-
samlega inn í bílinn. Sletti hún ber-
um og bláum fótum sínum beint á
framrúðuna og fékkst ekki til að
taka þá niður, hvernig sem ég bað og
togaði í fæturna á henni. Það var
ekki von, hún var næstum án með-
vitundar af drykkju.
Ég sótti það fólk sem ég ætlaði að
sækja og voru það þrjár unglings-
stúlkur. Þær voru hneykslaðar á
mér að vera að „blanda mér í svona
mál“, eins og ein þeirra sagði. Ég ók
drukknu stúlkunni þegjandi upp í
Breiðholt. Aðgengi að húsinu var
þannig að langt var að ganga. Ég
fékk því lánaða skó einnar stúlk-
unnar til að koma þeirri drukknu yf-
ir frosið fannfergi hins langa göngu-
stígs. Þegar búið var að styðja
stúlkuna heim til sín og hjálpa henni
að opna dyrnar tók hún á rás í láns-
skónum og varð að elta hana upp á
þriðju hæð til að ná af henni skón-
um.
Ég ætla að reka endahnútinn á
þessa upptalningu af putta-
ferðalögum mínum og annarra með
því að segja frá manni sem bauð mér
far dag einn í slæmu veðri þegar ég
var með tvö lítil börn á ferð vestur í
bæ. En þá var ég nýlega búin að sjá
hrollvekju þar sem kona þáði far hjá
manni sem heldur betur fór illa með
hana og mátti hún sjá mjög eftir að
hafa þegið það far. Ég neitaði því
þverlega að stíga upp í bílinn hjá
manninum og lét sem vind um eyru
þjóta bænarróm hans. Hann bað
mig meira að segja að hugsa um vel-
ferð barnanna minna í þessu veðri.
En ég svaraði því til að einhvern
tíma kæmi strætó og þar við sat.
Strætisvagninn kom og ég komst
heim með börnin. En ég var satt að
segja svolítið sorgmædd á leiðinni,
vantraust hefur vond áhrif á sálina.
En – „Það koma ekki allar stundir
yfir í einu,“ eins og þar stendur.
Passar það þér?
Eftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur
gudrung@mbl.is
þjóðlífsþankar