Morgunblaðið - 12.04.2008, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. APRÍL 2008 19
Ólafs Lárussonar
í dag kl.14
Reykjavík Art Gallery Skúlagötu 28, 101 Reykjavík.
Opið virka daga nema mánudaga kl. 14 -18
og um helgar kl. 14 - 17.
Velkomin á opnun sýningar
Rannsóknarsjóður
Listasafns Háskóla Íslands
auglýsir eftir umsóknum um styrki úr
sjóðnum til rannsókna á íslenskri myndlist.
Rannsóknarsjóður Listasafns Háskóla
Íslands var stofnaður árið 1999 af
Sverri Sigurðssyni.
Hlutverk sjóðsins er að styrkja rannsóknir á
sviði íslenskrar myndlistar, myndlistarsögu
og forvörslu myndverka svo og til birtingar
á niðurstöðum slíkra rannsókna.
Umsóknir berist fyrir föstudaginn 9. maí
næstkomandi merkt: Listasafn Háskóla
Íslands, Rannsóknarsjóður,
Pósthólf Gimli, Háskóli Íslands,
101 Reykjavík.
Nánari upplýsingar veitir Auður
Ólafsdóttir safnstjóri í síma 525 4411.
Úthlutað verður úr sjóðnum í júní 2008.
FÆRRI hljóta að hafa komizt að
en vildu þegar Missa solemnis var
flutt fyrir troðfullu húsi á fimmtu-
dag undir stjórn Ashkenazys. Að
viðbættu orðspori og vinsældum
stjórnandans gæti vitundin um
hversu sjaldan þetta 80 mín. langa
risaverk er flutt hafa haft sín
áhrif á aðsóknina, því það hefur
aðeins gerzt tvisvar áður hér á
landi – 1970 (Róbert A. Ottóson)
og 1988 (Reinhard Schwarz), eins
og fram kom af vel frágenginni
tónleikaskrá. Gætu s.s alveg eins
liðið áratugir fram að næstu upp-
færslu, og var viðburðargildið eft-
ir því.
Ástæðan fyrir jafnfátíðum flutn-
ingi (einnig í stærri samfélögum)
er ekki sízt hvað messan gerir
óhemju miklar kröfur til einsöngv-
ara og einkum kórs, sérstaklega
hvað kraft og úthald varðar. Þótt
lokaþáttur 9. sinfóníu Beethovens
þyki ekkert lamb að leika sér við
útheimtir Messan fjórfalt meira af
kórnum í tíma talið; án efa eitt
miskunnarlausasta álag á mannleg
raddbönd sem um getur í sam-
anlögðum kirkjutónverkum Vest-
urlanda. Það er því ánægjulegt að
herma að Óperukórinn stóðst í
heild þessa fítonsraun í einu
versta sönghúsi landsins með
hnökralitlum glans. Aðstæður
voru vitanlega engu skárri fyrir
einsöngvarana, en einnig þeim
tókst oftast dável upp. Brezki ten-
órinn gæti hugsanlega hafa verið
illa fyrirkallaður miðað við að hon-
um virtist skjöplast á nokkrum
hátíðnistöðum – hafi þeir þá borizt
óbrenglaðir til næstöftustu sæt-
araðar sem ekki er víst.
Hljómsveitin skilaði sínu víð-
feðma og vandasama hlutverki
með heillandi þjálum leik. Mark-
viss stjórn og háklassísk hraðavöl
Ashkenazys báru með sér langa
og nána sambúð við sköpunarverk
Beethovens, og innlifun hans í
persónueinkenni stílsins naut
sömuleiðis góðs af gjöfulum ein-
leiks- og kammerferli, líkt og
heyra má á öðrum rússneskætt-
uðum stjórnanda, Míkhaíl Pletnev.
Reyndar náði dýnamískur
sveigjanleikinn nærri kamm-
erkenndu gegnsæi á köflum og
gerði ótrúlega mikið fyrir þetta
annars tröllaukna jörmunverk, er
leiðir oft hugann að arfsögninni
um að tónskáldið hafi á bana-
stundu steytt hnefann framan í
þrumuveðrið frekar en að lúta í
duft auðmýktar. Því þrátt fyrir
nokkrar andrár kyrrðar og íhug-
unar eru andstæðurnar öllu fleiri
og á stundum yfirþyrmandi. E.t.v.
vísbending um hvers vegna Missa
solemnis virðist almennt meira
virt en elskuð – öfugt við „litlu“
C-dúr-messuna frá 1807 sem enn
er sjaldan talin meðal stærstu
verka stórmeistarans frá Bonn.
Meira
virt en
elskuð?
TÓNLIST
Háskólabíó
Beethoven: Missa solemnis í D-dúr Op.
123. Joan Rodgers sópran, Sesselja
Kristjánsdóttir alt, Mark Tucker tenór og
Ólafur Kjartan Sigurðarson bassi ásamt
Sinfóníuhljómsveit Íslands. Stjórnandi:
Vladimir Ashkenazy. Fimmtudaginn 10.
apríl kl. 19:30.
Sinfóníutónleikarbbbbn
Ríkarður Ö. Pálsson
HIN sérstaka tækni sem Erla Axels-
dóttir hefur þróað í grafíkverkum sín-
um byggist á því að bera tjöru á
myndflötinn og setja pappírinn svo
undir farg áður en myndin er unnin
meira. Þetta gefur verkunum
skemmtilega og djúpa efniskennd
sem virkar vel með blaðgulli sér-
staklega þegar það er sparlega notað.
Myndirnar eru í grunninn ljóðræn
abstraksjón með skírskotun í náttúr-
una. Myndbyggingin er þó ofurkunn-
ugleg þar sem lífræn form eru sett í
samspil við endurtekin kassalaga
form sem tengjast vinsælum mótífum
í listiðnaði.
Ekki er laust við að næturljóð
Whistlers í svörtu og gylltu (Noct-
urne in Black and Gold: The Falling
Rocket.1874) frá þarsíðustu öld komi
upp í hugann þegar verk Erlu eru
skoðuð. Hinn frægi gagnrýnandi
John Ruskin líkti verkunum við að
skvett hefði verið úr málningardollu í
andlitið á áhorfandanum en Whistler
lagði áherslu á að málverk væri ein-
faldlega niðurröðun lita, lína og forma
á lérefti.
Myndir Erlu virka best þegar geó-
metrísku formin víkja fyrir hinum líf-
rænu. Andrúmsloftið sem fylgir þeim
minnir meira á fagurfræði Decadent-
hreyfingarinnar og annarra dul-
rænna hreyfinga í lok nítjándu aldar
en þá gleði og vorkomu sem Erla seg-
ir viðfangsefni sitt.
Morgunblaðið/hag
Tilvera Ljóðræn abstraksjón með
skírskotun í náttúruna.
Tjara
og gull
MYNDLIST
Grafíksafnið, Tryggvagötu 17,
hafnarmegin
Sýningin stendur til 13.apríl. Opið
fimmtudaga til sunnudaga frá kl. 14-18.
Aðgangur ókeypis.
Erla B.Axelsdóttir
bbnnn
Þóra Þórisdóttir
ÉG hef einhvern tímann nefnt það
hér áður að Draumalandssöngvarar
eru margir í íslensku tónlistarlífi.
Draumalandssöngvarar eru þeir
sem syngja helst bara lög eins og
Draumalandið, og aríur af topp tíu-
listanum.
Sem betur fer eru til undantekn-
ingar. Til dæmis ber að hrósa Mar-
gréti Hrafnsdóttur sópran fyrir
djarft verkefnaval á tónleikum sem
hún hélt í Salnum í Kópavogi á
sunnudagskvöldið. Þar bauð hún
upp á hvorki meira né minna en tólf
ljóðasöngva eftir Karol Szym-
anowski, auk laga eftir Schumann,
Grieg og Richard Strauss. Og
Draumalandið var hvergi nálægt.
Margrét gerði margt vel. Hún
söng hreint og túlkun hennar var
meira og minna samkvæmt bókinni,
ef svo má að orði komast. Hún býr
líka yfir ágætri rödd.
En betur má ef duga skal. Rödd-
in, þótt hún sé á ýmsan hátt falleg,
var engu að síður dálítið mjó og hún
hljómaði ekki alltaf vel á efsta svið-
inu.
Verra var að túlkunin var í það
heila fremur litlaus. Lögin tólf eftir
Szymanowski voru svo einsleit í
meðförum hennar að útkoman var
beinlínis flatneskjuleg. Margrét
sleppti sér aldrei í söngnum, há-
punktarnir voru máttlausir og ólík
blæbrigði voru ekki nægilega vel út-
færð til að gera tónlistina spenn-
andi.
Svipaða sögu er að segja um ann-
að á efnisskránni. Það var helst í
lögum Schumanns að tónlistin
komst af og til á flug, og sum lag-
anna eftir Strauss voru líka snotur,
þótt þau hafi aldrei náð þeirri guð-
legu stærð sem þeim ber.
Þrátt fyrir þetta er auðheyrt að
Margrét er gríðarlega efnileg og á
framtíðina fyrir sér. Eins og áður
sagði er rödd hennar falleg, hún
þarf bara að móta hana betur. Hún
þarf líka að læra að kafa meira ofan
í þá tónlist sem hún er að fást við
hverju sinni, og gefa sig henni á
vald þegar hún flytur hana.
Með Margréti spilaði Hrönn Þrá-
insdóttir á píanó. Það gerði hún
ágætlega, leikur hennar var skýr,
en að sama skapi skáldlegur og
fylgdi söngnum af stakri prýði. Ef
hægt er að finna að einhverju, þá er
það helst að í lögum Schumanns lék
Hrönn eilítið of sterkt, en að öðru
leyti var styrkleikajafnvægið fínt.
Synd að píanóleikurinn dugði ekki
til að gera alla þessa áhugaverðu
tónlist áhugaverða.
Áhugavert, og þó
TÓNLIST
Salurinn í Kópavogi
Grieg: Sex lög; Szymanowski: Tólf ljóða-
söngvar op. 17; Schumann: Fimm ljóða-
söngvar op. 40; Strauss: Úr Mädchenblu-
men op. 22 auk annars. Margrét
Hrafnsdóttir sópran söng ásamt Hrönn
Þráinsdóttur píanóleikara. Sunnudagur
6. apríl.
Söngtónleikar bbnnn
Jónas Sen
LISTASAFN Kópavogs er nefnt
Gerðarsafn eftir Gerði Helgadótt-
ur myndhöggvara. Safnið sýnir
reglulega verk eftir Gerði og nú
er haldin þar afmælissýning á
verkum hennar sem lést aðeins 47
ára en hefði orðið 80 ára í ár.
Allt safnið er lagt undir sýn-
inguna og hægt að sjá mörg eða
öll helstu verk Gerðar í eigu
safnsins ásamt myndbandi af
steindum gluggum eftir hana í
Skálholtskirkju. Myndbandið er
sýnt í samhengi við teikningar
Gerðar af gluggunum og sýning-
argestir geta fengið lánað ljósrit
af hugleiðingum listakonunnar um
myndefni hvers glugga.
Það er áhugavert að fá innsýn í
það myndmál sem lá gluggunum
til grundvallar þótt oft sé erfitt að
sjá út úr teikningunum þau tákn
sem vísað er til. Þar hjálpar
myndbandsverkið nokkuð þar sem
steindir gluggar virka allt öðruvísi
með gegnumflæði ljóssins en
teikningar af þeim. Hins vegar er
allt of ör klipping þar milli mynd-
skeiða til að aðgengilegt sé að
þekkja ákveðna glugga aftur með
tilliti til teikninganna.
Upphengi sýningarinnar virkar
ekki vel, skúlptúrarnir í aust-
ursalnum njóta sín ekki sem
skyldi vegna þess að teikningum
er raðað á veggina allt um kring.
Steindar myndir koma þó vel út í
þeim sal þótt fígúratív maríumynd
fari ekki vel innan um geómetr-
ísku verkin, en glerverkin sem
hengd eru í glugga í kaffistofunni
eru eiginlega vandræðaleg þar
sem þau passa oft illa við glugga-
stærðina.
Hér ná einstæð verk merkrar
listakonu oft ekki að njóta sín sem
skyldi og þannig ekki sýndur sá
sómi sem vænta hefði mátt af af-
mælissýningu. Sérstaklega er eft-
irtektarvert að safnið býður ekki
upp á neina sýningarskrá ef frá er
talið áðurnefnt ljósrit sem hægt
var að fá lánað. Myndskreyttar
upplýsingar um feril Gerðar á
vegg neðri hæðar bæta þó aðeins
úr þessu um leið og þær þrengja
að verkunum í sama rými.
Ef horft er framhjá þessum
ágöllum í framkvæmd sýning-
arinnar stendur eftir að hér er á
ferðinni viðamikið yfirlit á verkum
Gerðar Helgadóttur sem að sjálf-
sögðu er óhætt að mæla með að
sem flestir kynni sér.
Afmælissýning Gerðar Helgadóttur
Morgunblaðið/hag
Steindur gluggi „Allt safnið er lagt
undir sýninguna og hægt að sjá
mörg eða öll helstu verk Gerðar í
eigu safnsins …“
MYNDLIST
Listasafn Kópavogs, Gerðarsafn
Sýningin stendur til 27. apríl. Opið frá kl.
11-17 alla daga nema mánudaga.
Gerður Helgadóttir – afmælissýning
bbnnn
Þóra Þórisdóttir
Fréttir
í tölvupósti