Morgunblaðið - 12.04.2008, Page 30

30 LAUGARDAGUR 12. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
AÐ LOKNUM
ágætum fyrirlestri Al
Gores í Háskólabíói á
dögunum bar dr. Sig-
urður Reynir Gísla-
son, sérfræðingur í
jarðefnafræði við
Jarðvísindastofnun
HÍ, fram spurningu
eitthvað á þá leið
hvort vísindamenn
ættu ekki að vera
duglegri við að gera
sig gildandi í um-
ræðunni um lofts-
lagsmál. Al Gore
svaraði því þannig að
vísindamenn um all-
an heim forðuðust
frekar en hitt deilur
og rökræður af póli-
tískum toga sem
vörðuðu aukin gróð-
urhúsaáhrif af
mannavöldum og
áhrif þeirra á sam-
félag. Hann hvatti
fræðimenn eindregið
til þátttöku í um-
ræðunni og gat þess
að þeir hefðu einmitt hlutverki að
gegna við að upplýsa um hinn
óþægilega sannleika.
Spurning Sigurðar Reynis var
þörf þarna þar sem um 1.000
manns fylgdust með andaktugir.
Íslenskt vísindafólk sem hefur
haldbæra þekkingu á hinum ýmsu
hliðum loftslagsmálanna mætti
einmitt vera duglegra við að halda
sjónarmiðum á lofti. Stundum
heyrist því fleygt að vísindin séu
sér á báti, eigi sér sína hillu og
þeim eigi ekki að blanda saman
við hið daglega póli-
tíska dægurþras. Sér-
staklega hefur raun-
vísindafólk verið
hrætt við að taka þátt
í umræðum, þó að
flestir séu vitanlega
boðnir og búnir að út-
skýra á sinn hátt
fræðasvið sitt í fjöl-
miðlum.
Loftslagsmálin eru
hápólitísk í eðli sínu
og fyrirlestur Al Go-
res í Háskólabíói var
ekki vísindalegur
nema að litlum hluta.
Hann hafði fyrst og
fremst boðskap að
færa til stjórnmála-
manna og hvatningu
til fólks í lýðræð-
isríkjum að láta til sín
taka. Sem sé að vekja
almenning á Vest-
urlöndum upp frá
værum blundi.
Úrtölufólk sem and-
æfir hnattrænni hlýn-
un er duglegt við að
koma sjónarmiðum
sínum á framfæri og er það vel.
Ágætt er líka að efast og spyrja
gagnrýninna spurninga. Sumt sem
haldið er fram er reyndar helbert
bull og auðvelt að koma með mót-
rök. Einstaka menn eru greinilega
í einhverri pólitískri krossferð
gegn ákveðnum sjónarmiðum og
þá er flest það gripið á lofti sem
hald er í. Heilu vefsetrunum er
haldið úti til að finna veilur, benda
á þverstæður og rengja á grund-
velli þeirrar óvissu sem ætíð
fylgir spám um framtíðina.
Meðal þeirra atriða sem æski-
legt væri að fjalla frekar um eru
grundvallaratriði s.s. eins og þau
að aukinn koltvísýringur í loft-
hjúpi veldur auknum gróðurhús-
áhrifum og þar með hækkandi
hitastigi á jörðu. Eins hvernig
breytileiki veðurfars eins og við
þekkjum hann getur dulið mönn-
um sýn og falið langtímabreyt-
ingar. Líka það að þó að sé kald-
ara í dag en í gær eða á síðasta
ári þýði það ekki að ferli til langs
tíma sé lokið eða hafi snúist við.
Þá þarf að ræða áhrif loftslags-
breytinga hér á landi og setja þær
í sögulegt samhengi þar sem í
leiðinni eru leiðréttar ýmsar
hendingar á lofti um hitafar þar
sem hlýindi á landnámsöld koma
við sögu sem og tímaskeið það
sem kennt er við litlu ísöld. Ekki
má gleyma hafinu allt í kringum
landið, en ástand þess veldur
sennilega mestu þegar upp er
staðið hvernig veðurfar hér þróast
í framtíðinni.
Umræðan um loftslagsmál þarf
að vera vitræn. Vörn og andsvör
eftir á geta virkað ótrúverðug.
Raunvísindafólk getur hæglega
verið leiðandi jafnframt sem það á
að vera upplýsandi. Það er vit-
anlega þess skylda og menn mega
ekki hræðast hinn pólitíska flöt
loftslagsmálanna. Þá fyrst verður
gagn að vísindunum þegar þeim
er beitt óhikað, af sanngirni og
víðsýni þess sem þekkinguna hef-
ur.
Al Gore og hvað svo?
Einar Sveinbjörnsson skrifar
í tilefni af heimsókn Al Gores
Einar Sveinbjörnsson
» Ágætt er líka
að efast og
spyrja gagnrýn-
inna spurninga.
Sumt sem hald-
ið er fram er
reyndar helbert
bull og auðvelt
að koma með
mótrök.
Höfundur er veðurfæðingur,
Veðurblog: esv.blog.is
Í DAG keppa átta viðskiptateymi
til úrslita í Frumkvöðlakeppni Inn-
ovit fyrir íslenska háskólanema.
Frumkvöðlakeppni Innovit er sam-
keppni um gerð við-
skiptaáætlana sem
haldin er að fyr-
irmynd MIT-
háskólans. Fyrir tæp-
um þremur mánuðum
voru sendar inn yfir
100 viðskipta-
hugmyndir. Nú eru
átta þeirra eftir í
keppninni og munu
frumkvöðlarnir að
baki einni þeirra
standa uppi sem sig-
urvegarar og hljóta að
launum Gulleggið
2008 auk veglegra
peningaverðlauna.
Bættur árangur
sprotafyrirtækja
Spennandi verður
að sjá hvaða við-
skiptahugmyndir
munu hljóta náð fyrir
augum dómnefndar,
en það verður líklega
enn skemmtilegra að
fylgjast með áfram-
haldandi framvindu
þeirra næstu misseri
og ár. Það er stað-
reynd að einungis lítið brot þeirra
fyrirtækja sem stofnuð eru lifa af
fyrstu árin. Því munu væntanlega fá
þeirra fyrirtækja, sem stofnuð
verða í kjölfar keppninnar, nokkurn
tíma ná flugi. Það er óumflýjanleg
staðreynd viðskiptaheimsins. Munu
einhverjar þessara viðskipta-
hugmynda leiða af sér rísandi
stjörnur eða verða þær allar
gleymdar eftir nokkur ár? Það eitt
mun tíminn leiða í ljós en með raun-
verulega virku stuðningsumhverfi
sprotafyrirtækja, marktækri þjálf-
un frumkvöðla og keppni sem þess-
ari verður vonandi hægt að bæta
árangur íslenskra sprotafyrirtækja.
Hann hefur því miður ekki verið
upp á marga fiska und-
anfarna áratugi, með
örfáum undantekn-
ingum.
Þjálfun framtíð-
arstjórnenda
Þrátt fyrir að vera
skemmtileg og hvetj-
andi keppni er meg-
inmarkmiðið með slíkri
keppni ofureinfalt: Að
þjálfa upp frumkvöðla
og framtíðarstjórn-
endur íslenskra fyr-
irtækja úr röðum há-
skólamenntaðs fólks.
Því var þátttakendum
boðið upp á námskeið,
ráðgjöf og leiðsögn
samhliða keppninni.
Mælingar á sambæri-
legum keppnum er-
lendis s.s. í MIT hafa
sýnt að ekki er mark-
tækur munur á milli
árangurs stjórnenda
þeirra fyrirtækja sem
komast í úrslit, þ.e.
sætið sem keppendur
enda í skiptir ekki höf-
uðmáli. Hins vegar er
vel marktækur munur á milli fyr-
irtækja sem fara í gegnum slíka
keppni samanborið við önnur fyr-
irtæki.
Gæðastimpill á
viðskiptahugmyndir
Keppnin sameinar því tvo mik-
ilvæga þætti til að efla nýsköpun. Í
fyrsta lagi er frumkvöðlum veitt
þjálfun, aðhald og stuðningur. Auk
þess er með keppninni búin til
ákveðin umgjörð sem með árunum
mun vonandi verða gæðastimpill á
viðskiptahugmyndir og þannig vett-
vangur fyrir viðskiptaengla og fjár-
festa til þess að meta hugmyndir og
sía þær vænlegustu út snemma í
vaxtarferli fyrirtækjanna. Á Íslandi
er til nægt fjármagn en hins vegar
hefur verið mikill skortur á þol-
inmóðu áhættufjármagni til sprota-
fyrirtækja. Það má telja líklegt að
hluti af ástæðunni sé að hér hafi
annars vegar skort nægjanlega
þekkingu og þjálfun frumkvöðla til
að standast kröfur fjárfesta um
hraðan vöxt en hins vegar hefur
vantað skilvirkan vettvang til að
tengja saman fjárfesta og sprota-
fyrirtæki á byrjunarstigum.
Framlag atvinnulífsins
Innovit var stofnað árið 2007 af
stúdentum og er einkarekið frum-
kvöðlasetur sem er rekið í almanna-
þágu. Það er trú okkar sem stofn-
uðum Innovit að einkaframtakinu
og atvinnulífinu sjálfu sé best
treystandi til að byggja upp stuðn-
ingsumhverfi sprotafyrirtækja. Því
er Frumkvöðlakeppnin framlag
okkar og þeirra öflugu bakhjarla úr
íslensku atvinnulífi sem hafa lagt
okkur lið. Keppnin, sem opin var
öllum íslenskum háskólanemum auk
þeirra sem útskrifast hafa und-
anfarin fimm ár, hefur gengið von-
um framar nú í fyrsta sinn hún er
haldin en við erum þó staðráðin í að
gera enn betur og bæta keppnina ár
frá ári. Það er von okkar sem stönd-
um að keppninni að hún muni með
tímanum marka sér sess í íslensku
viðskiptalífi og sá fræjum nýrra
vaxtarsprota í jarðveg atvinnulífs-
ins.
Rísandi stjörnur í
íslensku viðskiptalífi?
Andri Heiðar Kristinsson
segir frá Frumkvöðlakeppni
íslenskra háskólanema
Andri Heiðar
Kristinsson
» Í dag ráðast
úrslit í
Frumkvöðla-
keppni íslenskra
háskólanema
sem Innovit, ný-
sköpunar- og
frumkvöðlaset-
ur, stendur fyrir
í fyrsta sinn.
Höfundur er stofnandi og
framkvæmdastjóri Innovit.
ÚRSLITAVIÐUREIGN
Menntaskólans á Akureyri og
Menntaskólans í Reykjavík í
spurningakeppninni Gettu betur
14. febrúar sl. var
báðum liðum til mikils
sóma. Úrslitin voru
sanngjörn. Bæði lið
sýndu mikla þekkingu,
en framkoma þeirra
var ekki síður til fyr-
irmyndar. Það gladdi
mig, MA-inginn, þegar
norðanmaðurinn Kon-
ráð Guðjónsson við-
urkenndi umsvifalaust
að leikslokum, að sig-
ur MA, ef orðið hefði,
hefði fengizt á óheið-
arlegan hátt.
Mér hefur orðið
hugsað til Þórarins
Björnssonar skóla-
meistara Mennta-
skólans á Akureyri frá
1948 til 1967. Þór-
arinn, víðkunnur að
gáfum og orðsnilld,
var óþreytandi við að
rækta með nemendum
ábyrgðarkennd og sið-
vitund. „Látið ekki
lærdóminn gera ykkur
ómannleg. Þá er hann
aðeins menntunarlaus
þekking. Þekkingin verður þá
fyrst menntun, er hún hefur ver-
ið krufin til mergjar af frjálsri og
sjálfstæðri hugsun,“ sagði hann í
sinni fyrstu skólaslitaræðu vorið
1948. Þórarni varð tíðrætt um
sæmdina, að drýgja dáð, að vera
maður.
Skólasetningarræðunni haustið
1948 lauk hann þannig: „Munið
sæmd skólans. Þess mun ykkur
aldrei iðra.“
Hinn 23. apríl 1972 á sjötugs-
afmæli sínu var Halldór Kiljan
Laxness gerður að heiðursdoktor
við Háskóla Íslands. Við Þor-
steinn Pálsson áttum smáhlut í
þeirri ákvörðun sem fulltrúar
stúdenta í háskólaráði. Seinna
átti ég eftir að verða
læknir skáldsins,
fyrst á heimili hans
og síðar á Reykja-
lundi. Það gladdi
mig einlæglega, að
annar Siglfirðingur
var um sama leyti
hans styrkasta stoð
og stytta. Ólafur
Ragnarsson flaggaði
ekki lærdómstitlum,
en hann var mann-
kostamaður, sem lét
sér annt um sæmd
Halldórs og fjöl-
skyldu. Ólafur varð
kornungur einn af
okkar fyrstu sjón-
varpsmönnum, snjall
og fágaður. Og
þannig var hann
enn, er hann kvaddi
okkur nýlega langt
um aldur fram eftir
harða sjúkdóms-
raun.
Í þakkarávarpi til
Háskóla Íslands við
heiðursveitinguna í
Háskólabíói árið
1972 mælti Halldór Laxness með-
al annars þessi fleygu orð, ef ég
man rétt: „Minnstu mín, ef þér
liggur lítið við.“ Hvers vegna
þekkti Háskóli Íslands ekki sinn
vitjunartíma? Hefur hann sent
frú Auði Laxness og fjölskyldu
afsökunarbréf? Er Háskóli Ís-
lands kannski „lethally bad“ eftir
allt saman?
„Munið
sæmd skólans“
Jóhann Tómasson
skrifar um sæmd
Jóhann Tómasson
»Hvers vegna
þekkti
Háskóli Íslands
ekki sinn
vitjunartíma?
Hefur hann sent
frú Auði Lax-
ness og fjöl-
skyldu afsök-
unarbréf?
Höfundur er læknir.
MIKIÐ er spjallað um hækkanir á
hinum ýmsu vörutegundum og hafa
allar stærstu kanónur í verzlun á Ís-
landi talað, litlar sem enga hækk-
anir strax en 20%-30% mjög fljót-
lega, og jafnvel en hærra.
Ég er mikill aðdáandi RIBER-
HUS-osts frá Danmörku, og þá teg-
undina Extralagret, Dansk 26%
fedt, skífur og sett í plastöskjur. Ég
hef hvergi getað keypt hann hér á
landi, nema í Hagkaupum og þá
stopult, líklega vegna innflutnings-
hafta.
Fyrir lækkun á vsk. kostaði askj-
an tæpar 500 kr (að mig minnir), en
eftir lækkun vsk. varð verðið 468 kr.
askjan, mér til mikillar ánægju.
Hinn 9.2. 1008 keypti ég pakka á því
verði, skv. strimli. Sama verð er ég
keypti tvær dósir 23.2. 2008, 468 kr.
dósin. Svo komu danskir dagar og
ákvað ég að „hamstra“ nokkrar dós-
ir í viðbót. Fer í Hagkaup Skeif-
unni, kaupi hitt
og þetta, og að
sjálfsögðu ostinn
minn, tvö box.
Er heim er
komið og ég fer
yfir strimilinn,
hvað kemur þá í
ljós? Osturinn
minn kostar nú
679 kr. boxið, eða
hækkun um 45%
frá því 23.2. 2008, en tekið skal fram
að allir þessir ostar, keyptir 9.2.
2008, 23.2. 2008 og á dönskum dög-
um, 6.3. 2008, eru allir með síðasta
söludag 4. apríl 2008.
Ég efast ekki um að Baugur Gro-
up geti útskýrt þetta á sannfærandi
hátt eins og þeirra er von og vísa,
en gaman væri að heyra þá útskýr-
ingu.
Að lokum langar mig til að draga
athygli fólks að bráðsnjallri grein í
síðasta hefti Þjóðmála, 1. hefti 4. ár-
gangs, greinin heitir „Pí lögmálið
mitt“ eftir Halldór Jónsson, þar er
mjög góð lýsing á hinum svoköll-
uðum lágvöruverðsverzlunum,
hvernig þær í rauninni starfa.
Í þeirri von að verðlag hækki
ekki almennt eins og osturinn minn,
kveð ég með vissu um að ef hinir
vitru stjórnmálamenn okkar fái að
starfa í friði, þá endar þetta allt á
besta veg.
Með verzlunarfrelsis- og réttlæt-
iskveðjum.
JÓHANNES PROPPÉ
eftirlaunaþegi.
Hækkun í hafi
Frá Jóhannesi Proppé
Jóhannes Proppé
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
Fréttir í
tölvupósti