Morgunblaðið - 02.08.2008, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 2. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
Fljótsdalur | Eftirgerð af Valþjófsstaðahurðinni er nú
til sýnis á Skriðuklaustri. Er þetta smækkuð eft-
irgerð af hurðinni, úr eigu afkomenda Kristjáns heit-
ins Eldjárns, forseta Íslands.
Valþjófsstaðahurðin er meðal helstu dýrgripa
þjóðarinnar, varðveitt á Þjóðminjasafni Íslands. Hún
er talin vera frá því um 1200 og var í kirkju á Val-
þjófsstað til 1852. Það er útskurðurinn sem hefur
getið henni frægðarorð, eins og Kristján Eldjárn, þá
þjóðminjavörður, segir í grein um hurðina í bók
sinni, Hundrað ár í Þjóðminjasafni.
Þegar forsetahjónin voru í heimsókn á Austur-
landi 1971 færðu Héraðsbúar þeim að gjöf smækk-
aða mynd af Valþjófsstaðahurðinni. Halldór Sigurðs-
son tréskurðarmeistari í Miðhúsum skar hurðina út,
en hann hafði einnig skorið út eftirgerð Valþjófs-
staðahurðarinnar í fullri stærð fyrir núverandi
kirkju á Valþjófsstað.
Þegar starfsmenn Gunnarsstofnunar á Skriðu-
klaustri voru að undirbúa seinni sýningu sumarsins í
stásstofu Gunnarshúss, sýningu sem þau nefna Furð-
ur Fljótsdals, kom þeim í hug að leita eftir því að fá
hurðina lánaða hjá fjölskyldu Kristjáns. Þórarinn
Eldjárn segir að sjálfsagt hafi verið að verða við því.
Þórarinn er annars með hurðina uppi á vegg, eins og
hvert annað listaverk, enda er hún listilega útskorin
eins og frummyndin sem stundum hefur verið nefnd
fyrsta íslenska myndasagan.
Á sýningunni Furður Fljótsdals sem opnuð var í
gær er reynt að gera skil nokkrum þjóðsagnafyrir-
bærum sem sérstaklega tengjast Fljótsdal.
EIN AF FURÐUM
FLJÓTSDALS
Smækkuð eftirgerð af Valþjófsstaðahurðinni sem Hér-
aðsbúar gáfu Kristjáni Eldjárn er sýnd á Skriðuklaustri
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Gripurinn Halldóra Tómasdóttir, Egill Gunnarsson og Þórhallur Jóhannsson opna Valþjófsstaðahurðina.
FRÉTTASKÝRING
Eftir Örlyg Stein Sigurjónsson
orsi@mbl.is
ÞEGAR barnaverndaryfirvöld fengu fyrst til-
kynningar um það árið 2004 að ekki væri allt með
felldu hjá karlmanni sem dæmdur var í fjögurra
ára fangelsi í gær fyrir mörg kynferðisbrot gegn
sjö stúlkubörnum, þar á meðal dætrum sínum,
hófst athugun á því hvað væri hæft í þessum
kvörtunum. Niðurstaðan varð sú að ekkert kom í
ljós sem gæti gefið tilefni til þess að halda málinu
opnu eða óska eftir lögreglurannsókn. Kvartað
var undan vanrækslu á heimili mannsins og því
að hann gengi um nakinn heima hjá sér í viður-
vist barna sinna og vina þeirra. Það var ekki fyrr
en í vor sem tilefni gafst til að biðja um lög-
reglurannsókn sem endaði með ákæru og dómi.
Í umræddu máli var enn og aftur kvartað und-
an hegðun mannsins árið 2006, að þessu sinni í
Kópavogi, og fór barnaverndarnefnd bæjarins of-
an í málið – án þess að neitt gæfi tilefni til að
halda áfram með það.
Halldóra Gunnarsdóttir, framkvæmdastjóri
Barnaverndar Reykjavíkur, bendir á að fólk gæti
af þessari atburðarás haldið að ekkert hafi verið
gert af hálfu barnaverndaryfirvalda en sannleik-
urinn sé hinsvegar sá að málið var sannarlega
kannað á grundvelli barnaverndarlaga.
Sjálfstæður framburður afhjúpaði málið
„Þeir þættir, sem okkur er heimilt að skoða,
voru skoðaðir, án þess að það næðist utan um
málið fyrr en þriðji aðili kom málinu af stað,“ seg-
ir hún. Þar er um að ræða sjálfstæðan framburð
10 ára telpu sem gisti stundum heima hjá dætr-
um mannsins, vinkonum sínum. Sagði hún for-
eldrum sínum, frænku og fjölskylduráðgjafa frá
því að hafa vaknað nærbuxnalaus í sumum þess-
ara gistiheimsókna. Rannsókn leiddi til að mað-
urinn var ákærður og sakfelldur af ákæru fyrir
að hafa margsinnis verið allsnakinn í viðurvist
stúlkunnar og nokkrum sinnum lagst nakinn við
hlið hennar þar sem hún lá í rúmi.
Einnig var hann dæmdur fyrir að hafa marg-
sinnis fært stúlkuna úr nærbuxum á meðan hún
svaf og horft á kynfæri hennar. Voru þessir
ákæruliðir meðal fjölmargra liða sem vörðuðu
frekari kynferðisbrot hans gegn hinum börn-
unum og enduðu með sakfellingu.
Þrátt fyrir að barnaverndaryfirvöld hafi ítrek-
að verið að athuga hvort verið væri að brjóta
gegn börnum á heimili mannsins virðist ekkert
gerast fyrr en eitt tiltekið barn í hópi fórnar-
lambanna tekur sig til og segir frá án þess að eft-
ir því væri gengið. Þetta vekur spurningar um
burði barnaverndaryfirvalda til að gera sitt til að
stöðva önnur eins brot með þeim úrræðum sem
lög og færni starfsmanna við að ná til barna
leyfa. Í þessu tilviki virðist sem vísbendingarnar
hafi ekki verið nægilega sterkar til að fletta ofan
af málinu fyrr en fyrst í vetur.
Halldóra segir það umhugsunarefni hversu
langt eigi að leyfa opinberum starfsmönnum að
ganga í svona málum en hún tekur fram að vald
barnaverndarstarfsmanna sé í raun gríðarlega
mikið.
Þegar fólk tilkynnir barnaverndaryfirvöldum
um meint brot gegn börnum fer könnun af stað,
en að sögn Halldóru hafa starfsmenn mjög lítið í
höndunum til að halda áfram með mál ef börn
sem rætt er við segja ekki frá hlutunum. Ekki sé
hægt að þvinga börn til að gefa upplýsingar.
Barnaverndarlög gefa barnaverndarstarfs-
mönnum heimild í sérstökum tilvikum til að ræða
við börn án þess að fá samþykki foreldra eða
segja þeim frá því að talað verði við börnin. Þann-
ig geta barnaverndarstarfsmenn farið í skóla eða
þangað sem börnin eru stödd og talað við þau.
Upplýsa verður foreldrana í beinu framhaldi
slíkra viðtala.
Barnaverndaryfirvöld höfðu ekkert í höndunum til að biðja um lögreglurannsókn fyrr en fjórum árum
eftir að fyrst var kvartað undan kynferðisbrotum manns sem dæmdur var í 4 ára fangelsi í héraðsdómi
Vísbendingarnar nægðu ekki
Í HNOTSKURN
»Samkvæmt 43. gr. barna-verndarlaga frá 2002 er
barnaverndarnefnd heimilt að
fara á annan stað en heimili
barns, svo sem í dagvistun,
leikskóla, skóla, félagsmiðstöð
eða neyðarathvarf, til að tala
við barn, í einrúmi ef þörf er
á, fylgjast með hegðun þess
eða til athugunar á barni.
»Jafnan skal hafa samráðvið foreldra ef tala á við
barn yngra en 12 ára eða
gera athuganir á því.
Ef rannsóknarhagsmunir
mæla sannanlega með því er
heimilt að tala við barn yngra
en 12 ára og fylgjast með
hegðun þess án vitneskju eða
samþykkis foreldra eða for-
ráðamanna, en tilkynna skal
þeim svo fljótt sem verða má
að slík könnun hafi farið
fram.
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„ÉG VAR alinn upp á bökkum Ölfus-
ár, stærsta vatnsfalls okkar. Það að
alast upp á bökkum árinnar hafði
þessi áhrif á mig,
ég varð mjög
áhugasamur um
veður og vatn,
segir Árni Snorra-
son, sem í gær tók
við nýju embætti
forstjóra Veður-
stofunnar, um
rætur áhuga síns
á vatna- og veður-
farsrannsóknum.
„Það var oft stórbrotið að fylgjast
með náttúruöflunum. Ég var ungling-
ur á Selfossi 1968 þegar þar varð stór-
flóð. Það hafði sannarlega áhrif á mig
að sjá þetta samspil veðurs og vatns.
Ég dáðist að Sigurjóni Rist og hans
starfi eins og margir, enda virtist það
ákaflega áhugavert,“ segir hann og
lítur yfir farinn veg.
Árni er sem fyrr segir fyrsti for-
stjóri Veðurstofu Íslands, en embætt-
ið veðurstofustjóri verður lagt niður
frá og með 1. janúar næstkomandi.
Magnús Jónsson gegnir stöðu veður-
stofustjóra núna.
Tók við af Sigurjóni Rist
Að loknu námi í eðlisfræði við Há-
skóla Íslands hélt Árni vestur um haf
þar sem hann lauk meistara- og dokt-
orsprófi frá Illinois-háskóla.
Þá hefur hann lagt stund á lofts-
lagsrannsóknir sem gestafræðimaður
við háskólann í Arizona og New
Hampshire. Hann hóf störf hjá
Vatnamælingum árið 1983 og tók svo
við stöðu forstöðumanns árið 1987,
þegar Sigurjón Rist lét af störfum.
Hann segir ýmis verkefni bíða.
„Það er verið að sameina starfsemi
Vatnamælinga og Veðurstofunnar
með nýjum lögum um Veðurstofu Ís-
lands, jafnframt því sem það á að
víkka út hlutverk hennar.
Þá á ég við nokkra málaflokka, m.a.
loftslagsrannsóknir og náttúruvá.
Þriðji málaflokkurinn er upptaka
vatnatilskipunar ESB.
Flóð í Ölf-
usi kveikti
áhugann
Árni Snorrason fyrsti
forstjóri Veðurstofu
Árni Snorrason
AÐGERÐASINNAR frá Saving
Iceland reyndu að stöðva umferð að
álverinu í Straumsvík í gær með því
að hlekkja sig við hlið sem hleypir
umferð til og frá álverslóðinni. Með
þessu vildu samtökin mótmæla „fyr-
irhugaðri framleiðsluaukningu, nýj-
um álverum og eyðileggingu ís-
lenskrar náttúru.“
Gáfust upp og fóru
Lögreglan mætti á staðinn til að
fylgjast með. „Þau hlekkjuðu sig við
aðalhliðið. Það truflaði samt ekkert
umferð að álverinu. Það er hægt að
komast að álverinu á mörgum stöð-
um ef svo ber undir. Það þurfti því
ekkert á aðstoð okkar að halda og við
létum þetta afskiptalaust. Svo fóru
þau bara, enda báru aðgerðirnar
ekki árangur sem erfiði,“ segir Geir
Jón Þórisson, yfirlögregluþjónn hjá
lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu.
thorbjorn@mbl.is
Aðgerðir
báru ekki
árangur
Mótmæli Ekki var þörf á inngripi
lögreglu því mótmælendur fóru.
Reyndu að stöðva
umferð í Straumsvík
Morgunblaðið/Júlíus
MAÐUR sofnaði undir stýri og velti
bíl sínum undir Hafnarfjalli á níunda
tímanum gærkvöldi. Maðurinn var
fluttur með sjúkrabíl á sjúkrahúsið á
Akranesi en reyndist lítillega slas-
aður. Bíllinn er gjörónýtur. Við
reglubundið eftirlit lögreglunnar í
Borgarnesi voru jafnframt þrír
handteknir, grunaðir um akstur
undir áhrifum kannabisefna.
Sofnaði
undir stýri