Morgunblaðið - 02.08.2008, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. ÁGÚST 2008 33
MINNINGAR
✝ Birna Jónsdóttirfæddist á Gróf-
argili í Seyluhreppi
18. nóvember 1905.
Hún lést á Heil-
brigðisstofnuninni á
Sauðárkróki 28. júlí
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Sigurlaug Brynj-
ólfsdóttir, f. á Öldu-
hrygg í Svartárdal
3. júlí 1869, d. 13.
apríl 1966, og Jón
Benediktsson, f. í
Brekku í Seylu-
hreppi 3. júlí 1872, d. 17. maí 1924.
Systur Birnu voru: Guðlaug Una,
f. 1898, d. 1996, Ingibjörg, f. 1900,
d. á þriðja ári, Ingibjörg Efemía
Jónsdóttir, f. 1904, d. 2000, Krist-
ín, f. 1913, d. 2006.
Birna ólst upp á Grófargili með
foreldrum sínum en föður sinn
missti hún átján ára gömul. Fyrir
utan stutt farskólanám var hún
einn vetur í unglingaskóla á Sauð-
árkróki.
Birna giftist 5. janúar 1928 Ei-
ríki Sigmundssyni frá Gunnhild-
argerði í Hróarstungu, f. 10. júní
1897. Foreldrar hans voru Sig-
mundur Jónsson, f. 4. ágúst 1852
og Guðrún Ingibjörg Sigfúsdóttir
,f. 5. september 1862. Börn Eiríks
og Birnu eru: a) Jón Sigurður á
Fagranesi á Reykjaströnd, f. 8.
janúar 1929, maki 1: Sigríður
Viggósdóttir, f. 16. mars 1940.
Börn þeirra: Eiríkur, f. 3. janúar
ursson, f. 13. desember 1967; d)
Sigmundur Vigfús, f. 15. febrúar
1933, d. 25. september 1977, síðast
búsettur í Hveragerði, maki Krist-
ín Þorsteinsdóttir, f. 13. apríl
1930. Börn þeirra: Björn Sig-
urþór, f. 28. október 1957, Stefán
Hermann, f. 22. febrúar 1959, Ei-
ríkur Hörður, f. 19. apríl 1968 og
Huldís Ósk, f. 19. ágúst 1970,
stjúpsonur Sigmundar og sonur
Kristínar: Þorsteinn Högnason, f.
27. september 1947; e) Kristján
Þórarinn, Drafnarstíg 2, Reykja-
vík, f. 19. nóvember 1945, maki
Sigurborg Hilmarsdóttir, f. 10.
júní 1946. Börn þeirra: Steinn, f. 5.
nóvember 1974, Eiríkur, f. 27. des-
ember 1976 og Sigrún, f. 1. júlí
1985. – Afkomendur Eiríks og
Birnu eru nú orðnir 99.
Eiríkur og Birna bjuggu á Gróf-
argili frá 1928 til 1934 og þar
fæddust fjögur elstu börn þeirra.
Þá fluttu þau að Reykjum á
Reykjaströnd og bjuggu þar frá
1934 til 1939 að þau fluttu að Hóla-
koti í sömu sveit og bjuggu þar í
fjögur ár. Vorið 1943 fluttust þau
að Fagranesi á Reykjaströnd og
bjuggu þar í nærfellt tuttugu ár og
þar fæddist Kristján, yngsta barn
þeirra. Eftir lát Eiríks 1964 átti
Birna lengst af heima í Kópavogi.
Vann hún þá meðal annars í mötu-
neytum og stundaði prjónaskap.
Vorið 1985 flutti Birna á Freyju-
götu 13 á Sauðárkróki og hélt þar
heimili uns hún fór á öldr-
unardeild Heilbrigðisstofnunar
Sauðárkróks haustið 2003.
Útför Birnu fer fram frá Sauð-
árkrókskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
1958, Sigurjón, f. 2.
desember 1958,
Viggó, f. 13. október
1960, Sigmundur, f.
8. janúar 1962 og
Alda, f. 26. október
1964. Jón og Sigríður
slitu samvistir. Maki
2: Hólmfríður Heið-
björt Agnarsdóttir, f.
6. september 1944, d.
13. október 1997.
Börn þeirra: Sigfús
Agnar, f. 3. sept-
ember 1966, Björn
Sigurður, f. 15. febr-
úar 1969, Ásta Birna, f. 31. maí
1973, Brynjólfur Þór, f. 16. mars
1978 og Jón Kolbeinn, f. 20. maí
1986; b) Guðrún Ingibjörg í Hlíð í
Hjaltadal, f. 28. apríl 1930, maki 1:
Björn Steinsson, f. 2. apríl 1921, d.
29. mars 1980. Börn þeirra: Krist-
ján Eiríkur, f. 20. september 1958,
Brói (óskírður), f. 4. apríl 1958, d.
11. desember 1958. Guðrún og
Björn slitu samvistir. Maki 2: Ingv-
ar Kristinn Guðnason, f. 25. ágúst
1936. Barn þeirra: Sigrún, f. 8.
september 1971; c) Sigurlaug
Brynhildur í Hólakoti á Reykja-
strönd, f. 11. desember 1931, maki
Pétur Guðvarðarson, f. 3. maí
1931. Börn þeirra: Einar Björn, f.
31. ágúst 1958, Steinar Guð-
varður, f. 10. september 1960,
Birna Kristín, f. 14. desember
1962, Kristján Eiríkur, f. 16. júní
1964, Gunnhildur Þórey, f. 14.
október 1966 og Unnar Pétur Pét-
Tengdamóðir mín Birna Jónsdótt-
ir, sem við kveðjum í dag, hafði lifað
á aðra öld og skilað miklu dagsverki.
Kynslóð hennar lifði gjörbreytingar
á lífsháttum og samfélagi. Hún
fæddist í byrjun tuttugustu aldar í
torfbæ í skagfirskri sveit. Hún var
tíu ára þegar íslenskar konur fengu
kosningarétt 1915 og nýorðin 13 ára
þegar Ísland varð fullvalda ríki 1918.
Hún varð húsfreyja á sveitaheimili
og bjó í torfbæ framundir fertugs-
aldur; rafmagn kom ekki á hennar
heimili fyrr en hún var komin vel yfir
fimmtugt. Það var gaman að heyra
hana segja frá þeirri einlægu gleði
sem varð í bænum þegar rafljósin
kviknuðu í janúar 1958. Það er erfitt
fyrir okkur nú að gera okkur í hug-
arlund hvernig húsfreyjur sinntu
verkum sínum án allra rafmagns-
tækja, heitavatnslagna og annarra
þæginda. Ekki var heldur hægt að
hlaupa út í búð eftir því sem vantaði.
Það var þriggja tíma löng ferð utan
frá Reykjum og inn á Sauðárkrók.
Allur matur og fatnaður á stóra fjöl-
skyldu var framleiddur heima. Allt
þetta leysti Birna af hendi með mikl-
um myndarskap og bjó fjölskyldu
sinni gott heimili sem börn hennar
minnast með gleði og þar sem gest-
um og gangandi var tekið af alúð og
rausn. Og smám saman léttust störf-
in og lífsbaráttan með tilkomu tækni
og þæginda. Eitt af því marga sem
ég hef alltaf dáðst að í fari Birnu er
að enda þótt hún væri komin á miðj-
an aldur þegar hún gat farið að láta
rafmagnið létta sér lífið tók hún
tækninýjungum með opnum huga og
var fljót að læra að nýta sér þær allt
fram yfir hundrað ára aldur. Enda
þótt Birna væri fyrirmyndarhús-
móðir af gamla skólanum, var hún
engu að síður mikil kvenfrelsiskona
og hefur alltaf stutt okkur konurnar
í fjölskyldunni til dáða og glaðst yfir
öllum áfangasigrum í kvennabarátt-
unni. Hún var óvenjulegum gáfum
gædd. Minni hennar var næsta
óbrigðult til æviloka um fólk sem
hún hafði kynnst og allt það sem bor-
ið hafði fyrir hana á langri ævi. Hún
unni landi sínu og tungu. Hógvær
frásögn hennar af 17. júní 1944
kenndi mér meira um þýðingu þess
dags en nokkrar sögubækur eða há-
tíðaræður. Birna var ljóðelsk og
kunni ógrynni af ljóðum. Sjálf var
hún vel hagmælt en bar ekki verk sín
á torg. Allt til æviloka fylgdist hún af
miklum áhuga með fréttum af öllu
því sem gerðist, bæði hér innanlands
og í veröldinni allri, vó og mat og
myndaði sér skoðun á hverju máli
byggða á ríkri réttlætiskennd sinni
og hjartahlýju. Sú græðgi,
ómennska og eftirsókn eftir fánýti
sem oft var í fréttum var henni
óskiljanleg. Og svo mikið er víst að
veröldin væri betri ef þeir sem ráða
fyrir þjóðum bæru gæfu til að hlíta
hennar ráðum. Ég á tengdamóður
minni mikið að þakka eftir langa
samfylgd. Allt frá fyrstu kynnum
hefur heimili hennar staðið mér og
fjölskyldu minni opið af fádæma
rausn. Börnunum mínum hefur hún,
eins og öðrum í sinni stóru fjöl-
skyldu, miðlað ótæpilega af þeim
auði sem eykst þegar af er tekið.
Þakklátust er ég samt fyrir það sem
hún hefur kennt mér með fordæmi
sínu um raunveruleg gildi og um
mannlega reisn.
Sigurborg Hilmarsdóttir
„Hver á sér fegra föðurland/ með
fjöll og dal og bláan sand/ með norð-
urljósa bjarmaband/ og björk og lind
í hlíð,/ með friðsæl býli, ljós og ljóð,/
svo langt frá heimsins vígaslóð?/
Geym, drottinn, okkar dýra land,/ er
duna jarðarstríð“. Þannig hefst há-
tíðarljóð Huldu skáldkonu við stofn-
un lýðveldis á Íslandi. Birna Jóns-
dóttir unni þessu ljóði og boðskap
þess. Engan annan Íslending en
hana hef ég heyrt tala af meiri lotn-
ingu um þennan áfanga í sögu þjóð-
arinnar. Hún tjáði sig líka oft um
mikilvægi þess að glopra ekki niður
sjálfstæði þjóðarinnar aftur. Allt
fram á þetta ár hafði hún ákveðnar
skoðanir á þjóðmálum samtímans,
sem hún tjáði gjarnan í spurnar-
formi á hógværan hátt. Birna var
ljóðelsk og hagmælt sjálf, kunni
mörg bestu ljóð íslensku góðskáld-
anna utanað og vitnaði í þau í sam-
ræðum. Þannig hélt hún lifandi
skáldskapararfinum, íslenskri tungu
og frjórri hugsun, auðgaði viðmæl-
endur sína með andlegum verðmæt-
um. Hún var skagfirsk menntakona
af guðs náð. Einn forfeðra hennar
var Gísli Konráðsson fræðimaður,
faðir Fjölnismannsins Konráðs.
Þessi ættartengsl voru Birnu hug-
leikin Eftir að sjón og heyrn Birnu
tóku að daprast naut hún bókmennta
af hljóðbókum. Minni hennar var
alltaf með afbrigðum gott.
Kynni okkar Birnu spönnuðu hálf-
an sjötta áratug frá því er ég tæpra 8
ára gamall kom á heimili hennar til
sumardvalar. Hún var eiginkona Ei-
ríks föðurbróður míns. Kristján
yngsti sonur þeirra jafnaldra mér
varð besti vinur minn og leikfélagi.
Eldri börn þeirra fjögur urðu líka
ævarandi vinir mínir og fyrirmyndir.
Elsti sonurinn Jón, af sumum nefnd-
ur Drangeyjarjarl, hafði tekið við búi
1949 vegna vanheilsu föður síns, en
fram yfir fermingaraldur voru þau
Birna og Eiríkur samt húsbændur
mínir og ástríkir uppalendur sumrin
á Fagranesi. Við jafnaldrarnir gerð-
um vart greinarmun á leik og starfi,
fengum að starfa eins og hæfði aldri
okkar og þroska. Verkefnin voru
margvísleg og flest skemmtileg, ekki
síst þau sem sneru að húsdýrunum.
Það var góður skóli að ganga að
verki með fullorðnum sem ræddu við
börn eins og jafningja. Fólkið á
Fagranesi kenndi mér iðjusemi,
æðruleysi, seiglu, greiðasemi, orð-
heldni, sannsögli, spaugsemi, frænd-
rækni og fleira gott. Blótsyrði heyrð-
ust ekki, og tók það mig nokkra daga
á hverju vori að venja mig af slíku.
Birna og Eiríkur sýndu hvort öðru
ætíð ástúð og virðingu. Ef Eiríki
rann í skap vegna einhverra axar-
skafta okkar strákanna lagði Birna
oft orð í belg til að milda skamm-
irnar, fann okkur jafnvel einhverjar
málsbætur. Í hrókasamræðum við
matborðið hélt hún sig mikið til hlés,
en skaut þó inn athugasemdum og
spurningum sem tekið var eftir. Hún
hafði góða kímnigáfu og gat t.d. hleg-
ið dátt að tilburðum okkar Kidda til
vísnagerðar. sem við reyndar ætluð-
um öðrum til skemmtunar
Eftir langa og farsæla ævi hefur
Birna kvatt okkur og er nú trúlega
komin inn í birtuna að baki Gullna
hliðinu til langþráðra endurfunda við
Eirík sinn og Sigmund son þeirra,
sem dó alltof snemma í blóma lífsins.
Blessuð sé minning þeirra allra.
Sigmundur Sigfússon.
Birna Jónsdóttir
Útfararþjónusta
Davíðs Ósvaldssonar ehf.
Davíð Ósvaldsson
Útfararstjóri
S. 896 6988 / 553 6699
Óli Pétur Friðþjófsson
Útfararstjóri
S. 892 8947 / 565 6511
✝
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, fósturmóðir,
amma og langamma,
LÁRA KRISTJANA HANNESDÓTTIR,
Hrafnistu,
Hafnarfirði,
sem lést 23. júlí, verður jarðsungin frá Fríkirkjunni í
Hafnarfirði þriðjudaginn 5. ágúst kl. 13.00.
Aðalheiður Halldórsdóttir, Valdimar Jónsson,
Hannes Einar Halldórsson, Kristín Valgerður Ólafsdóttir,
Gunnar Sigurður Halldórsson, Guðrún Ingvarsdóttir,
Garðar Friðfinnsson, Hulda Sigurðardóttir,
Rut Friðfinnsdóttir, Tómas Sigurðsson,
Björk Friðfinnsdóttir, Jón Óskar Hauksson,
Viðar Már Friðfinnsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og lang-
amma,
ÓLAFÍA PÁLSDÓTTIR,
Sléttuvegi 23,
áður Langagerði 74,
Reykjavík,
lést á Landakotsspítala mánudaginn 28. júlí.
Hún verður jarðsungin frá Bústaðakirkju
föstudaginn 8. ágúst kl. 13.00.
Guðmundur Pálmi Kristinsson, Ragnheiður Karlsdóttir,
Hrönn Kristinsdóttir, Brynjólfur Helgason,
Ólafía Pálmadóttir, Halldór Már Sverrisson,
Karl Pálmason, Arna Þórey Sveinbjörnsdóttir,
Kristinn Pálmason, Unnur Eir Björnsdóttir,
Pálmi Örn Pálmason
og barnabarnabörn.
✝
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, fósturmóðir,
amma og langamma,
LÍNEY MARGRÉT GUNNARSDÓTTIR,
lést á Heilbrigðisstofnun Þingeyinga miðvikudaginn
30. júlí.
Útförin fer fram frá Húsavíkurkirkju föstudaginn
8. ágúst kl. 14.00.
Björn Gunnar Jónsson, Guðný Anna Guðmundsdóttir,
Leifur Vilhelm Baldursson, Lára Júlía Kristjánsdóttir,
Ólafur Ágúst Baldursson, Hildur Aðalsteinsdóttir,
Aðalsteinn Árni Baldursson, Elfa Ósk Jónsdóttir,
Linda Margrét Baldursdóttir, Kristján Eiðsson,
Aðalsteinn Ómar Ásgeirsson, Auður Matthíasdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma og lang-
amma,
ÁSTA BJARNADÓTTIR,
Vífilsstöðum,
áður til heimilis að Álftamýri 44,
lést á Vífilsstöðum fimmtudaginn 31. júlí.
Útförin fer fram frá Fossvogskirkju miðvikudaginn
6. ágúst kl. 11.00.
Bjarney Georgsdóttir, Samúel V. Jónsson,
Jóhanna Georgsdóttir,
Sigurjón Óskar Georgsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okkar, tengda-
faðir, afi og langafi,
OLGEIR SIGURÐSSON,
Kóngsbakka 12,
Reykjavík,
sem lést á Landspítalanum við Hringbraut
þriðjudaginn 29. júlí, verður jarðsunginn
frá Dómkirkjunni í Reykjavík miðvikudaginn
6. ágúst kl. 15.00.
Ragnhildur Gísladóttir,
Fritz H. Berndsen, Ásta Kristjánsdóttir,
Halldór Olgeirsson, Svava Magnúsdóttir,
Guðrún Olgeirsdóttir, Jens Arnljótsson,
Þórunn Olgeirsdóttir, Haraldur Pálsson,
Smári Olgeirsson, Sigríður Benediktsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.