Morgunblaðið - 26.10.2008, Blaðsíða 26

26 Matur
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. OKTÓBER 2008
Morgunblaðið/Golli
Íslenskt kaffihús Hrönn Vilhelmsdóttir gæðir sér á íslensku góðgæti á kaffihúsi sínu, Café Loka
við Lokastíg til móts við Hallgrímskirkju, sem blasir við gestum í allri sinni dýrð.
Eftir Ingu Rún Sigurðardóttur
ingarun@mbl.is
Í
glaðlegu gulu húsi, á horni Lokastígs
og Njarðargötu, hefur Hrönn Vil-
helmsdóttir rekið Café Loka frá því í
júlí. Kaffihúsið er gætt þeirri sér-
stöðu að það býður einvörðungu upp
á íslenskan mat; heimabökuðu flat-
kökurnar og rúgbrauðið eru eyjur í hafsjó
„ciabatta“-samloka og „bruschetta“ með
mozzarella miðbæjarins.
„Strax á fyrsta degi í sumar komu útlend-
ingarnir. Margir virðast hafa beðið lengi eft-
ir svona stað,“ segir Hrönn en tekið er á
móti gestum með skilti sem býður þá vel-
komna á 25 tungumálum. Íslendingar hafa
líka tekið vel við sér. „Við finnum það vel
hvað unga fólkið er hrifið af því sem við er-
um að gera, ekki síður en eldra fólk,“ segir
hún.
Eiginmaður Hrannar, Þórólfur Már Ant-
onsson fiskifræðingur, er bakarameistari
hússins og þykir hann sérstaklega fær í að
baka flatbrauð. „Maðurinn minn er snillingur
í að gera flatbrauð. Tengdamamma kenndi
honum handbragðið fyrir mörgum árum,“
segir Hrönn en Þórólfur er sonur Sig-
urlaugar Sveinsdóttur og Antons Guðlaugs-
sonar á Dalvík og er uppskriftin þaðan.
Nágranninn Hallgrímskirkja
„Við fengum þetta frábæra hús beint á
móti Hallgrímskirkju fyrir reksturinn. Þarna
í kring var engin þjónusta fyrir þá sem koma
að skoða kirkjuna. Í erlendum borgum er
alls staðar hægt að setjast niður á kaffihúsi
við merkar kirkjur,“ segir Hrönn en Café
Loki er á annarri hæð hússins með góðu út-
sýni yfir Hallgrímskirkju og nágrenni. Kaffi-
húsið er látlaust, bjart og létt en þó með
persónulegum skreytingum. Gardínurnar eru
í anda umhverfisins með myndum af Hall-
grímskirkju, styttu Leifs heppna og rjúkandi
heitum kaffibollum. Til viðbótar er lögð
áhersla á tengingu við Hallgrímskirkju með
því að bjóða til sölu póstkort með myndum
af kirkjunni í hinum ýmsu birtu- og árstíð-
arbúningum.
Listrænu tilburðirnir skýrast af því að
kaffihúsið er ekki eina starfsemin í húsinu
því Hrönn, sem er textílhönnuður, rekur
verslunina Textíl á jarðhæð hússins. Hún
hefur rekið verkstæði og verslun um árabil
og er m.a. þekkt fyrir litrík ungbarnasæng-
urföt. Til að kóróna samhljóminn búa Hrönn
og Þórólfur svo í risi hússins.
Fagurfræðin í fyrirrúmi
Café Loki leggur áherslu á íslenskt smur-
brauð. „Við erum með okkar gamla góða
rúg- og flatbrauð, smyrjum sneiðarnar með
íslensku áleggi og útfærum þær á fallegan
hátt,“ segir Hrönn og leggur áherslu á að
maturinn eigi líka að vera fyrir augað.
„Þetta er ekki gamaldags þó við notum
gamla, góða hráefnið.“
Meðal rétta á matseðlinum er heimabakað
rúgbrauð með plokkfiski og graslauk, flat-
kaka bökuð yfir eldi með sviðasultu, róf-
ustöppu og baunasalati, íslensk kjötsúpa,
skyr með rjómablandi, kleinur og ást-
arpungar.
„Ég held að það sé minnimáttarkennd hjá
Íslendingum að bjóða alltaf upp á þetta
„panini“. Við erum sífellt að horfa út á við.
Nú er tíminn til að líta sér nær og hlúa að
því sem íslenskt er,“ segir Hrönn og útskýrir
nánar: „Ég held að Íslendingar eigi eftir að
standa þéttar saman. Ég held að við verðum
heilsteyptari þjóð ef við sinnum menningar-
arfleifð okkar betur.“
Brauðsúpa og fiskibollur
Á kaffihúsinu við Lokastíg er líka hægt að
fá rétt dagsins en í vikunni sem blaðamaður
leit inn var boðið upp á brauðsúpu, saltfisk,
ofnbakaðan þorsk, fiskisúpu og fiskibollur
með meðlæti.
„Við höfum fengið góðar viðtökur hjá fólki
í nágrenninu og fyrirtækjunum hérna í
kring.“
Á Loka er enginn „brunch“ heldur „helg-
arverður“, sem Hrönn segir hafa mælst vel
fyrir og eru réttirnir mismunandi eftir því
hvort fólk heimsækir kaffihúsið á laugardegi
eða sunnudegi. Til dæmis eru lummur með á
laugardögum en rjómapönnukaka á sunnu-
dögum.
Kaffihúsið er jafnframt gallerí en í októ-
ber skreyta myndir listakonunnar Að-
albjargar Erlendsdóttur veggina en hún sýn-
ir íslensk fjöll, máluð á silki í sterkum litum,
sem undirstrika tengsl Loka við hefðina.
Hefðin yljar hjartarótum
Alíslenskt kaffihús við Lokastíg hefur fengið góðar við-
tökur frá því það var opnað í sumar. Ilminn af íslenskri
kjötsúpu og nýbökuðu brauði leggur langar leiðir
Pönnukökur Með sykri eða rjóma og sultu.Rúgbrauð Falleg framsetning og litrík. Góðgæti Alls konar íslenskt góðgæti.
Ljósmynd/Jón Páll Vilhelmsson
Flatkaka Eldbökuð með silungi og kotasælu.
Sýningin Reykvíska eldhúsið – Matur ogmannlíf í 100 ár stendur nú yfir í Að-alstræti 10 og er vel hægt að mæla með
henni fyrir þá sem hafa áhuga á matarmenn-
ingu og líka sögu höfuðborgarinnar á 20. öld-
inni. Á sýningunni eru dregnar upp svipmyndir
af þeim umskiptum sem urðu á matarmenn-
ingu, mataræði, matvælaframleiðslu og versl-
un með mat í Reykjavík á þessum tíma.
Á árunum 1900-1930 var mikið um fiskmeti
á borðum bæjarbúa. Dagleg fæða alþýðu
manna var fiskur, rúgbrauð, smjörlíki og kaffi
en efnafólk gerði vel við sig og sína á danska
matarvísu. Til dæmis var algengur miðdeg-
ismatur vatnsgrautur með rófum í með skyri
eða súrmjólk út á. Oft var haft súrt gulrófukál
út á grautinn. Svo má líka nefna að með
kvöldmat fékk fullorðið fólk eina flatköku með
matnum en unglingar hálfa köku. Algengur
Matur og menning
matur var þá harðfiskur eða harðir hausar þó
nýr fiskur hafi stundum verið á borðum.
Innflutningshöft og
innlend framleiðsla
Meðal þess sem kemur fram á sýningunni
er að vegna innflutningshafta, sem stóðu
fram yfir 1960, hafi margar útlendar vörur
horfið af borðum Reykvíkinga og þeir því snú-
ið sér meira að innlendum mat en áður. Í kjöl-
farið efldist innlend matvælaframleiðsla veru-
lega. Hugsanlega verður einhverja samlíkingu
við þetta að finna í yfirstandandi kreppu. And-
inn virðist að minnsta kosti vera sá að fólk
hefur meiri áhuga á íslenskum vörum en áður.
Síðan var verslun gefin frjáls á viðreisn-
arárunum og vöruúrval í verslunum jókst.
Áhrifa alþjóðlegrar matarmenningar fór að
gæta og ýmsar sérverslanir með mat spruttu
upp. Frystikistur og önnur heimilistæki ollu
þáttaskilum í matargerð og drógu úr vinsæld-
um súrmetis og saltkjöts. Hér er önnur sam-
líking við samtímann því vinsældir frysti-
kistna hafa aukist að undanförnu, líkt og
greint var frá á síðum þessa blaðs fyrir
nokkru.
Árin 1975 - 2000
Að lokum er eitt herbergi á
sýningunni lagt undir árin 1975-
2000 en á þessum árum varð til
sú alþjóðlega matarmenning
sem Reykvíkingar þekkja nú.
Ljóst er að hún hverfur aldrei
þótt þjóðlegur matur eigi vænt-
anlega eftir að njóta meiri vin-
sælda í nánustu framtíð.
Sýningin verður opin til 23. nóvember og er
leiðsögn um hana á hverju fimmtudagskvöldi
kl. 20. Nánari upplýsingar er að finna á mat-
arsetur.is.