Morgunblaðið - 15.11.2008, Blaðsíða 20

20 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. NÓVEMBER 2008
Munu klárlega læra af kreppunni
Í efnahagsólgu undanfarinna vikna hefur fólki orðið tíðrætt um framtíðina og þær byrðar sem útlit er fyrir að komandi kynslóðir muni
þurfa að bera vegna hennar. Ef marka má sex fulltrúa unga fólksins er útlitið þó ekki svo svart. Krakkarnir eru hvergi bangnir að takast á
við verkefnin framundan og eru jafnvel þakklátir fyrir þann lærdóm sem þeir geta dregið af ósköpunum sem dunið hafa yfir. Bergþóra
Njála Guðmundsdóttir knúði dyra í tveimur ólíkum framhaldsskólum og heyrði hvað framtíðarfólkinu finnst um kreppuna. ben@mbl.is
„EF það tekur næstu 20 ár að borga lánin
lendir það á okkar kynslóð og okkar stjórn-
artíð,“ segir Ásdís Ólafsdóttir sem er að ljúka
MH. Skólafélagi hennar Kormákur Örn Ax-
elsson sem er á þriðja ári grípur orðið: „Við
erum samt kynslóðin sem mun klárlega læra
mjög mikið af þessu. Við getum alveg álitið
okkur heppin því við erum skuldlaus og verð-
um í námi næstu árin.“
Þótt þau verði ekki mikið vör við kreppuna
í eigin buddu segir Daníel Perez Eðvarðsson
sem er á fyrsta ári búið að skerða vinnutíma
hans um helgar. Hið sama er um Ásdísi, sem
telur það ekki alslæmt. „Við erum kynslóðin
sem fær sér Subway í staðinn fyrir ókeypis
kvöldmat heima og það er gott fyrir okkur að
sjá að það er ekkert sjálfsagt. Hins vegar
breytist þessi hugsun þegar maður sér fram á
10% atvinnuleysi. Þá er þetta ekki lengur
bara kennslustund í lífinu. Ég útskrifast núna
um jólin og það er ekki góð tilfinning að eiga
að fara út að leita að vinnu núna.“
Þau benda á að kreppan geti haft jákvæð
áhrif á námsþróun. „Iðnnám á mögulega eftir
að koma sterkara inn,“ segir Kormákur.
„Menn hafa verið að versla með verðmæti
sem voru byggð á lofti en nú held ég að fleiri
vilji búa til veraldlega hluti sem menn hafa
not fyrir í daglegu lífi.“
Daníel heldur áfram. „Það sýnir sig líka
núna að menn þurfa að hafa menntun til að fá
vinnu. Því þýðir ekkert fyrir okkur unga
fólkið að æða á vinnumarkaðinn núna heldur
þurfum við að einbeita okkur að því að
mennta okkur vel. Á einhverjum tímapunkti í
lífinu gengur þetta örugglega yfir.“
Þau segjast vissulega farin að hugsa sig
tvisvar um í eigin neyslu. „Maður þarf samt
líka að styðja við bakið á fyrirtækjunum í
landinu með því að kaupa hluti,“ segir Daní-
el. Ásdís bendir hins vegar á að ekki eigi allir
peninga. „Vinir mínir flytja í hrönnum aftur
heim því það er ekki lengur í boði að leigja.
Ég á líka vini sem eru 22 ára og voru að eign-
ast sitt fyrsta barn. Ég held að þau hafi mikl-
ar áhyggjur.“
Hlýtur að reddast!
Þau benda þó á að landið sé ekki illa statt.
„Við höfum fiskinn í sjónum, við höfum auð-
lindir og raunveruleg verðmæti upp á að
bjóða,“ segir Kormákur. Ásdís telur þetta þó
geta verið varhugavert. „Það gerir mig ótrú-
lega reiða þegar talað er um að sleppa bara
umhverfismati og drífa sig í að virkja. Við
eigum sumsé ekki bara að sitja uppi með
skuldirnar heldur á líka að eyðileggja landið
sem við eigum að taka við.“
Það er þó ekki annað á þeim að heyra en að
framtíðin sé sæmilega björt, eftir allt saman.
„Ég held að við hugsum bara á alíslenskan
hátt að þetta hljóti að reddast,“ segir Ásdís
og Kormákur kinkar kolli. „Fólk sér ekki
fram á að þetta muni vera svona endalaust.“
„Næsta ár verður mjög erfitt og kannski
næstu tvö, þrjú ár,“ segir Ásdís en Daníel er
þeirra bjartsýnastur: „Ég býst jafnvel við því
að þetta gæti orðið skárra í febrúar.“
Morgunblaðið/Valdís Thor
Framtíðin Kreppan á eftir að ganga yfir segja þau Kormákur Örn, Daníel og Ásdís.
Kennslustund í lífinu
MH
„VIÐ sem erum fædd í kringum 1990 þekkj-
um ekkert annað en endalausan uppgang og
vissum ekki að þetta gæti orðið öðruvísi,“
segir Stefán Þór Helgason sem er á lokaári í
Verslunarskólanum. „Ég held að nú fari fólk
að bera meiri virðingu t.d. fyrir því að hafa
vinnu og fyrir peningunum því við erum að
uppgötva að þeir eru ekki endalausir.“
Undir þetta taka skólasystkini hans Ólöf
Jara Skagfjörð og Birgir Þór Harðarson sem
einnig eru á síðasta ári í Versló. Þau hafa
vissulega áhyggjur af ástandinu. „Ég er ekki
hrædd um að verða uppiskroppa með mat eða
peninga heldur um að nám erlendis verði
bæði dýrara og erfiðara. Svo hafa margir á
okkar aldri áhyggjur af því að foreldrar
þeirra missi vinnuna,“ segir Ólöf.
„Ég held að við munum ekki standa frammi
fyrir stærra vandamáli á næstu áratugum og
það kemur að því að við þurfum að borga
þessi lán,“ segir Birgir. „Umhverfismál hafa
verið mikið í umræðunni en getum við í al-
vöru hugsað um umhverfið núna? Þurfum við
ekki bara að virkja, búa til störf og iðnað og
flytja vörur út?“ Stefán hreyfir mótbárum:
„Menn ættu að passa sig mikið á því að fara
ekki í gamla farið – að virkja og byggja álver.
Við þurfum frekar að skoða allar hugmyndir
og hér í skólanum er t.d. fólk með fullt af góð-
um hugmyndum sem við gætum nýtt.“
Þeirra jafnaldrar koma fæstir illa undan
kreppunni að þeirra mati. „Hins vegar eru al-
veg dæmi um það og t.d. eru margir með bíla-
lán sem eru allt í einu farin að hækka,“ segir
Stefán. „Sumir hafa líka misst aukavinnuna
því mörg fyrirtæki hafa sagt upp afleys-
ingafólki. Og ef krakkarnir missa þessar
tekjur geta þeir ekki staðið undir lánunum.“
Eins og áhorfendur
Ólöf bendir á að unga fólkið geti lagt sitt af
mörkum. „Til dæmis með því að kaupa ís-
lenskt,“ segir hún og félagar hennar kinka
kolli. „Þetta er stór hópur sem eyðir miklu í
tískufatnað, skyndibita og þess háttar.“ Þau
segja að þótt einhverjir dragi úr neyslunni sé
fólk ennþá að átta sig. „Strax eftir áramót
held ég að þetta breytist,“ segir Birgir og
Stefán bendir á að sennilega komi stærsti
skellurinn næsta sumar, ef erfitt reynist að fá
sumarvinnu. „Fólk á okkar aldri vinnur að-
allega yfir sumarið og dreifir þeim tekjum
svo yfir árið. Þess vegna höfum við ekki
ennþá fundið svo mikið fyrir þessu.“
Þrátt fyrir allt horfa þau jákvæðum augum
á kreppuna. „Við erum dálítið eins og áhorf-
endur og sjáum að vinna er ekki sjálfsagt
mál,“ segir Stefán sem telur einnig að fólk
eigi eftir verða nýtnara. „Það eru allir í skól-
anum að tala um kreppuna og hafa sínar
skoðanir,“ segir Ólöf. „Það sýnir að krökkum
á okkar aldri er ekki sama.“
En hvað um framtíðina? „Ég er mjög bjart-
sýnn að eðlisfari og ætla að halda því áfram,“
svarar Birgir að bragði og Ólöf tekur undir.
„Ég held að við séum komin á botninn,“ segir
Stefán. „Og þegar leiðin liggur upp á við er
ekki hægt annað en að vera bjartsýnn.“
Morgunblaðið/Valdís Thor
Bjartsýn Stefán Þór, Ólöf Jara og Birgir Þór telja kreppuna verða góðan lærdóm fyrir lífið.
Leiðin liggur bara upp
Versló
Skeifan 550-4110, Smáralind 550-4140, Kringlan 550-4130, Hafnarfjörður 550-4120, Selfoss 550-4190, Vestmannaeyjar 550-4180, Egilsstaðir 550-4160, Akureyri 550-4150, Ísafjörður 550-4170
Mamma Mia
lendir hjá
Office1
fimmtudaginn
27. Nóvember.
H
öd
di
27. Nóvember
DVDMYNDIN
SYNGDUMEÐ ÚTGÁFAN