Morgunblaðið - 15.11.2008, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. NÓVEMBER 2008
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Ríkisstjórninkynnti síð-degis í gær
aðgerðir til að
deyfa höggið af
bankakreppunni.
Tekin verður upp greiðslu-
jöfnunarvísitala til þess að
létta greiðslubyrði af hús-
næðislánum þannig að hún
lækki um 10% um næstu
mánaðamót og gæti lækkað
um allt að 20% eftir ár. Verð-
bætur verða ekki afnumdar,
en þeim verður frestað. Að
auki á að lækka dráttarvexti
og setja þak á innheimtu-
kostnað. Íbúðalánasjóður fær
lagaheimild til að leigja hús-
næði fólki, sem á í greiðslu-
erfiðleikum. Felldar verða
tímabundið úr gildi heimildir
til að skuldajafna barnabót-
um á móti opinberum gjöld-
um og vaxtabótum á móti af-
borgunum lána hjá
Íbúðalánasjóði. Fella á niður
stimpil- og þinglýsingargjöld.
Þetta er meðal þess, sem
ríkisstjórnin hyggst gera. Ef
til vill hafa margir átt von á
umfangsmeiri aðgerðum, en í
núverandi ástandi skiptir allt
máli, sem hjálpar almenningi
að standa við skuldbindingar
sínar. Kostnaður af þessum
aðgerðum hefur ekki verið
gefinn upp, en búast má við
að hann hlaupi á milljörðum,
ef ekki tugum milljarða.
Vandasamt verður að stýra
ríkisútgjöldum í gegnum
kreppuna. Lykilatriði er að
auðvelda almenn-
ingi að komast af
og þessar aðgerð-
ir stuðla að því.
Að auki á að ráð-
ast í niðurskurð
hjá ríkinu og hefur ráðuneyt-
unum verið gert að taka til
hjá sér.
Geir H. Haarde forsætis-
ráðherra sagði á blaðamanna-
fundi í gær að þessi niður-
skurður myndi ekki bitna á
grunnþjónustu á borð við
heilsugæslu og skóla. Það er
rétt afstaða. Heilbrigðis-
kerfið má ekki veikja. Krepp-
an má ekki verða til þess að
dregið verði úr þjónustu við
þá, sem síst mega við því.
Ekki er heldur hægt að
veikja menntakerfið. Mennt-
un hefur aldrei verið mikil-
vægari og að auki má búast
við því að aðsókn að skólum
landsins muni aukast á næst-
unni samfara því að störfum
fækkar. Skólakerfið ræður
ekki við að skera niður sam-
tímis því að nemendum fjölg-
ar. Raunhæfara væri að auka
framlög til menntunar, ekki
síst á háskólastigi. Það myndi
stuðla að því að efla uppbygg-
ingu atvinnulífs á komandi
árum.
Almenningur hefur beðið
aðgerða ríkisstjórnarinnar
með óþreyju. Nú hafa aðgerð-
ir verið kynntar og mun það
draga úr óvissu og auðvelda
fólki að átta sig á hvar það
stendur.
Með aðgerðum rík-
isstjórnarinnar er
dregið úr óvissu }
Höggdeyfir
Það lá þegar fyr-ir að
Sjálfstæðis-
flokkurinn yrði að
endurskoða stefnu
sína í Evrópu-
málum í ljósi gerbreyttra að-
stæðna eftir bankahrunið.
Spurningin var bara hvaða að-
ferð yrði notuð til þess.
Sú aðferð, sem forysta
flokksins tilkynnti í gær eftir
fund miðstjórnar og þingflokks,
er skynsamleg og sameinar
nokkur markmið.
Í fyrsta lagi tryggir hún fag-
lega unna og lýðræðislega nið-
urstöðu innan flokksins. Evr-
ópunefndin, sem stofnuð hefur
verið til að endurskoða stefn-
una, mun leiða fram mismun-
andi sjónarmið fólks innan og
utan flokksins og undirbúa mál-
ið vel fyrir landsfund, sem tek-
ur afstöðu til málsins.
Í öðru lagi er þetta leið, sem
tryggir samheldni flokks-
manna. Sjálfstæðismenn hafa
oft tekizt á um málefni á lands-
fundum, en flokkurinn hefur
ævinlega gengið sameinaður frá
þeim fundum.
Með því að flýta landsfundi
flokksins og gefa sér tíu vikur
til að móta nýja
stefnu bregzt
flokkurinn í þriðja
lagi mun skjótar við
en áður leit út fyrir
að hann myndi
gera, þegar ýmsir ræddu um að
endurskoðun stefnunnar yrði að
bíða landsfundar, sem var ekki
áformaður fyrr en næsta haust
– eða jafnvel fram á næsta kjör-
tímabil. Efnahagslífið hefði
ekki þolað slíka bið, en það get-
ur lifað við tíu vikna umhugs-
unartíma.
Í fjórða lagi styrkir þessi leið
stjórnarsamstarfið. Samfylk-
ingin, sem leggur mikla áherzlu
á að sótt verði um aðild að Evr-
ópusambandinu, getur ekki
kvartað undan því að samstarfs-
flokkurinn gefi sér tíu vikur til
að móta nýja stefnu í málinu.
Með þessu útspili í Evrópu-
málum hefur Geir H. Haarde,
formaður Sjálfstæðisflokksins,
sýnt þá forystu sem margir
væntu af honum. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur alltaf haft for-
göngu um mikilvægustu
ákvarðanir í utanríkismálum
þjóðarinnar og sýnir nú að hann
varpar þeirri ábyrgð ekki frá
sér.
Geir H. Haarde hefur
sýnt þá forystu sem
margir væntu}
Skynsamleg aðferð
O
rð Franklins D. Roosevelts í
kreppunni miklu um að hið eina
að óttast sé óttinn sjálfur eru víð-
fræg. En setning hans á undan á
líka vel við: „Nú er fyrst og
fremst tíminn til að segja sannleikann, allan
sannleikann, heiðarlega og af hugrekki.“ Hvar
er sannleikur á Íslandi grafinn og hverjir
moka?
Þegar Roosevelt talaði um ótta og vildi fylla
fólk kjarki með sannleika blasti við banka-
hrun og atvinnuleysi, sultur á alþýðuheim-
ilum. Hinum megin hafs var Þýskaland flak-
andi sár. Sigurvegarar fyrra stríðs í gulli
prýddum Versölum létu undirrita skulda-
áþján langt inn í framtíðina sem varð ávísun á
enn frekari hörmungar og jarðveg haturs.
Í Bandaríkjunum hófst markvisst upp-
byggingarstarf, „The New Deal“ – að gefa upp á nýtt.
Hafist var handa um að styrkja félagslega þjónustu, á
oddinn var sett að tryggja öllum atvinnu og gróðahyggj-
unni voru settar skorður. Glass/Steagall-löggjöfina frá
þessum tíma hefur m.a. borið á góma í kreppunni nú, en
samkvæmt henni ber að aðgreina viðskiptabanka frá
fjárfestingarsjóðum. Þegar Davíð, Halldór, Valgerður,
Finnur og Geir einkavinavæddu bankana voru einmitt
síðustu leifar Glas/Steagall-laganna afnumdar fyrir vest-
an haf, illu heilli. Nú á að endurlífga þau. Á liðnum árum
hefur þingmál í slíkum anda ítrekað verið lagt fram á Al-
þingi, frá allt of smáum minnihluta, en allt það sem ham-
ið hefði getað trylltan frjálshyggjudansinn
var hunsað og úthrópað. Það var ekki í tísku,
það hentaði ekki hagsmunaöflum.
Framtíðin snýst um að gefa upp á nýtt, að
jafna spilum á hendi, að nokkrir útvaldir fái
ekki alla ásana, hvorki innan samfélags né
samfélaga í millum. En það er ekki nóg að
setja útslitnum kerfum nýjar reglur. Við
þurfum ný viðmið, nýtt hugarfar, umbyltingu
hornsteina, hugrekki til breytinga. Ef við
gerum það ekki byrjar hrunadansinn upp á
nýtt, fyrst með feimnislegum sporum en að
lokum tryllist dansinn aftur. Það gerist alltaf.
Látum ekki sama fólkið með sömu lífsgildin
og sömu hugsjónirnar færa okkur sömu
lausnirnar. Dulbúnar í alþýðlegum klæðum,
svona fyrsta kastið, um leið og sannleik-
anum er sópað undir teppið eða hann
skrumskældur í fjölmiðlum valdsins. „Næst verður þetta
allt öðruvísi.“ Er það, já? Hvernig? Þau sem höfðu spila-
stokkinn á hendi sitja enn sem fastast. Þau verða að
sleppa takinu. Nákvæmlega sömu vinnubrögðin og komu
okkur í kviksyndið eru enn við lýði – pukur, hroki og van-
virðing fyrir lýðræðinu og inntaki ábyrgðar. Sannleikur
og ótti: Hvenær ætla ráðamenn að hætta að láta eigin
ótta um valdamissi ráða för, hvenær ætla þeir að segja
fólki sannleikann, allan, og hvenær ætla þeir að sjá sóma
sinn í að hin eiginlega uppspretta valda í þessu landi,
fólkið sem hér býr, fái stokkinn í eigin hendur og geti
gefið upp á nýtt? liljagretars@gmail.com
Guðfríður Lilja
Grétarsdóttir
Pistill
Að gefa upp á nýtt
Fundur í skugga
átaka flokksmanna
FRÉTTASKÝRING
Eftir Magnús Halldórsson
magnush@mbl.is
M
IÐSTJÓRNAR-
FUNDUR Fram-
sóknarflokksins fer
fram í dag í skugga
erfiðleika í íslensku
efnahagslífi og innanflokksátaka.
Hörð átök hafa einkennt innra starf
flokksins undanfarin ár og sér ekki
fyrir endann á þeim enn, eins og ný-
legir atburðir í þingflokki hans bera
glöggt merki.
Bjarni Harðarson, sem var annar
tveggja þingmanna flokksins í Suð-
urkjördæmi, sagði af sér þing-
mennsku eftir að hafa reynt að koma
höggi á Valgerði Sverrisdóttur,
varaformann flokksins, með því
senda bréf til fjölmiðla sem tveir
flokksmenn úr Skagafirði, Sig-
tryggur Jón Björnsson og Gunnar
Oddsson, skrifuðu. Í því var Val-
gerður harkalega gagnrýnd fyrir
sinn þátt við einkavæðingu bank-
anna þegar hún var iðnaðar- og við-
skiptaráðherra og einnig fyrir að
tala fyrir inngöngu í Evrópusam-
bandið.
Þessi atburðarás öll, sem leiddi til
þess að Bjarni sagði af sér, á sér
ekki fordæmi innan þingflokka að
því er stjórnmálafræðingar sem
Morgunblaðið ræddi við telja.
Grasarótarstarfið styrkt
G. Valdimar Valdemarsson, sem
stýrir vinnu málefnanefndar flokks-
ins, segir það hafa verið venju á mið-
stjórnarfundum, síðan Guðni
Ágústsson varð formaður, að leggja
fram stjórnmálaályktun sem notuð
er til að efla umræðu á milli lands-
þinga. „Þetta hefur gefist vel en í
gegnum tíðina hefur allur gangur
verið á því hvort stjórnmálaálykt-
anir hafa verið lagðar fram á mið-
stjórnarfundum. Það var ekki gert í
tíð Halldórs [Ásgrímssonar],“ sagði
G. Valdimar í gær en hann var þá að
vinna að stjórnmálaályktun fyrir
fund flokksins í dag.
Hún er venju samkvæmt einhvers
konar stöðumat á stjórnmála-
ástandinu hverju sinni og hvaða mál
Framsóknarflokkurinn telur mik-
ilvægt að leiða til lykta.
Engum blöðum er um það að
fletta að umræða um afstöðu flokks-
manna til aðildar að Evrópusam-
bandinu og upptöku evru verður eitt
heitasta umræðuefni fundarins. Inn-
an Framsóknarflokksins skiptast
menn og konur í fylkingar um þetta
efni. Guðni Ágústsson hefur til þessa
ekki verið meðal fylgismanna að-
ildar að ESB en hann hefur þó talað
fyrir nauðsyn þess að ræða málið
innan flokksins.
Samstaðan mikilvæg
Framsóknarflokkurinn hefur
mælst með lítið fylgi í skoðanakönn-
unum um nokkurt skeið sé mið tekið
af fylgi fyrri tíðar. Það mælist núna
um 10 prósent miðað við niðurstöðu
könnunar Capacent fyrir Morg-
unblaðið. Vafalaust mun Guðni
leggja mikið upp úr því að efla sam-
stöðu meðal flokksmanna eins og
hann hefur lagt áherslu á í málflutn-
ingi sínum, síðan hann varð formað-
ur flokksins. Ekki hefur veitt af, þar
sem innanflokksátök hafa reynst
flokknum hindrun í flokksstarfi. Á
það jafnt við um innra starf og op-
inberan málflutning flokksmanna.
Guðni hefur þó verið óþreytandi að
leggja áherslu á mikilvægi samstöð-
unnar, en það hefur þó ekki orðið til
þess að lægja öldur.
Heimildarmenn Morgunblaðsins
telja að miðstjórnarfundurinn í dag
geti gefið sterkar vísbendingar um
það sem koma skal á landsþinginu í
mars. Þar sem málefnagrunnurinn
er lagður.
Morgunblaðið/Sverrir Vilhelmsson
Vill samstöðu Guðni Ágústsson, formaður Framsóknarflokksins, hefur
lagt mikla áherslu á samstöðu í flokknum.
Í miðstjórn Framsóknarflokksins
eru um 180 fulltrúar. Einn
fulltrúi fyrir hverja 100 fé-
lagsmenn í hverju kjördæmi á
sæti í miðstjórninni. Skylda er að
a.m.k. þriðjungur miðstjórn-
arinnar sé úr röðum ungra fram-
sóknarmanna, undir 35 ára aldri.
Í miðstjórninni eru einnig allir
þingmenn flokksins og ráðherrar.
Einnig fulltrúar í landsstjórn,
stjórn launþegaráðs, fyrrverandi
þingmenn, sveitarstjórn og sjö
fulltrúar sem kosnir eru af lands-
stjórn. Þá á framkvæmdastjóri
Framsóknarflokksins einnig sæti
í miðstjórninni. Miðstjórnarfundir
í Framsóknarflokknum fara jafn-
an fram tvisvar á ári. Þeir gegna
mikilvægu hlutverki í málefna-
starfi flokksins. Laga-, fræðslu-
og kynningar-, málefna- og fjár-
málanefnd eru allar innan mið-
stjórnarinnar.
EFLIR MÁL-
EFNASTARF››