Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1981, Page 20

í gamla daga voru kamramir og
bæjarböðin til húsa í verbúðunum
við Austurhöfnina í Reykjavík,
nánar tiltekið í suðurenda miðver-
búðarinnar. í þessum húsakynnum
er nú hvorki hreinlætisaðstaða
fyrir þá sem vilja skola af sér
grútinn áður en farið er heim, né
finnast þar kamrar reknir af al-
mannafé. Þegar komið er inn fyrir
dyrnar á þessum stað í dag, gefur
að líta rennibekki, borvélar og
önnur álíka tól sem vinna á jámi
og hörðum málmum; hillur sem ná
frá gólfi og upp í loft eru þaktar
áttavitum af öllum stærðum og
gerðum.
— Já drengur minn, á þessum
stað voru kamrarnir hér áður fyrr,
þeir voru hérna þar sem klósettið
er núna og þarna geturðu séð
niðurfallið fyrir böðin ... og
þarna á hurðinni inn til mín er
lúgan sem sígarettur og smokkar
voru seldir í gegnum. I skonsunni
þarna innan við, þar sem ég hef
skrifstofuna mína, sat umsjónar-
maður staðarins, það held ég nú.
Viðmælandi minn er Konráð
Gíslason kompásexpert þessa
lands, þekktur undir nafninu
Kompás-Konni meðal íslenskra
sjómanna. Þarna í verbúðinni
hefur hann verkstæði sitt. Eftir að
við höfum spjallað um daginn og
veginn dágóða stund, göngum við
inn á kontorinn og fáum okkur
sæti. Konni hellir kaffi í tvær
könnur og fær á sig fyrstu spurn-
inguna.
— Segðu mér nú eitt í hrein-
skilni Konni. Kanntu á kompás?
Þessari spurningu er svarað
með hlátri og bakföllum.
— Ég var nú svo heppinn að
þurfa að læra á kompásinn á
ýmsum tungumálum strax á unga
aldri. Það kom til af því að ég var á
þýskum og enskum togurum og
þar þýddi nú lítið að fara með
faðirvorið upp á íslensku.
— En hver urðu tildrög þess að
20
þú snérir þér að kompásviðgerðum
og stillingum?
Verkur fyrir brjósti
— Ja, ég er nú búinn að segja
það svo oft að það liggur við að ég
sé búinn að gleyma því. Þegar
maður er orðinn svona gamall þá
er hreint ótrúlegt hvað maður
ryðgar, sérstaklega í málinu. Ég er
að reyna að setja saman grein um
hundavaktina og það stendur bara
allt fast í mér . . . maður man ekki
orðin. En allt um það. Ég byrjaði
ungur á sjó í gamla daga, á skútum
frá Hafnarfirði. Svo fór ég á enska
togara og var um tíma á Gylf-
anum með Hafsteini Bergþórs-
syni. Hafsteinn hafði það fyrir sið
að hafa unga stráka með sér á
togurunum og skólaði þá til.
Sumir vildu ekki sjá unga stráka,
en Hafsteinn var öðruvísi. Hann
hafði gaman af strákpollum. Nú,
nú, svo frétti ég að það vantaði
mann á þýskan togara sem kom
hér inn og ég réði mig á hann; fór
með honum til Þýskalands. Þar
fór ég yfir á annan þýskan togara
og var að fiska hér við landið.
Síðan fór ég aftur með honum til
Þýskalands þar sem hann var tek-
inn í klössun. Nema hvað að það
hefur einhvernveginn í helvítinu
slegið svona hrottalega að mér, og
á leiðinni heim til íslands fór að
ganga upp úr mér blóð. Þá varð ég
að fara á Farsóttarhúsið og vera
þar um tíma. Sem betur fór voru
þetta nú ekki berklar heldur
heiftarlega slæm slímhimnubólga.
Ég var ákveðinn í því að halda
áfram á sjónum og fór í Stýri-
mannaskólann ... las hann utan-
skóla, þvi að ég sótti of seint um til
að geta sest á skólabekk. Svo tók
ég prófið um vorið og fór á Sur-
price. En alltaf var ég að fá
svoddan helvitis verk fyrir brjóstið
þegar ég tók eitthvað á, svo að ég
hélt að ég væri að fá þennan
óþverra aftur.
Byrjaði 1928
Við vorum kunningjar við Sig-
urður Björnsson loftskeytamaður,
sem nú er fornbóksali hérna ein-
hversstaðar. Okkur datt í hug að
nú væri tækifærið að hætta til sjós
og fá eitthvað að gera í landi. Og
upp úr þeim vangaveltum skrif-
uðum við þremur eða fjórum
kompásfirmum úti í Englandi og
spurði hvort þeir vildu taka mig í
læri. Og einu mennirnir sem svör-
uðu voru þeir í North Shields.
Þangað fór ég vorið 1928. Þá var
enginn sem stillti kompása hér
heima nema Páll Halldórsson
skólastjóri Stýrimannaskólans,
sem hafði þetta svona sem auka-
vinnu. En hann gerði lítið við
kompása, bara stillti.
Ég kom svo aftur heim um
haustið og byrjaði í kjallaranum
að Hverfisgötu 99. Ég átti í helvítis
stríði við Atvinnumálaráðuneytið,
því þeir sögðu að ég hefði ekkert
bréf upp á þetta og það væru
engin lög til sem leyfðu mér að
taka að mér þetta starf. Ég sagði
þeim að það væru heldur engin
lög til sem bönnuðu mér eitt eða
neitt í þessum efnum og auglýsti
bara í Morgunblaðinu og byrjaði.
Seinna fékk ég svo bréf frá Eng-
landi um að ég kynni þetta allt, en
það tók nú sinn tíma.
— Manstu hver var fyrsti við-
skiptavinurinn?
— Það var Ármann, bátur frá
Akranesi. Ég átti nú einusinni
mynd af honum, en ég veit ekkert
hvar hún er niður komin .. .
maður er orðinn svo andskoti
gleyminn. En svo hef ég verið í
þessu alveg sleitulaust síðan. Að
vísu hef ég minnkað að fara um
borð í bátana, Guðmundur sonur
minn sér um það. En ég vinn
áfram hérna á verkstæðinu.
— Hefurðu nokkra hugmynd
um hvað þú ert búinn að glugga í
marga kompása um dagana?
— Nei, nei, nei, nei! Ég hef
engar tölur um það. En þú getur
VÍKINGUR