Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1981, Síða 27

Nokkrar tegundir skoruþörunga; náttúruleg stærð frá 1/14 úr nim. í tæplega 1/2 mm (d).
eru mjög lítill hluti plöntusvifs
sjávar nema þá helst blágrænþör-
ungar í heitum höfum. Ríki þess-
ara síðastnefndu svifþörunga eru
ferskvötnin.
Fjölgun og vöxtur
Fjölgun fer aðallega fram með
einfaldri skiptingu, þ.e. hver
fruma skiptir sér í tvennt. Kyn-
æxlun mun þó koma fyrir, en
verður ekki lýst hér. Hin kynlausa
æxlun þegar einn einstaklingur
verður að tveimur með skiptingu
er um leið tæki til nær óþrjótandi
vaxtar. Þótt hver einstaklingur
geti stækkað nokkuð, fer hinn
eiginlegi vöxtur fram með fjölgun
einstaklinga. Við góð vaxtarskil-
yrði getur hver þörungur skipt sér
tvisvar á sólarhring. Skipti 10
frumur sér þannig óhindrað er
fjöldi þeirra orðin 1 milljón eftir
átta og hálfan dag. Því er það ekki
óalgengt á vorin, þegar skilyrði
eru góð, að tala einstaklinga í
hverjum lítra sjávar skipti mill-
jónum.
Árstíðahámörk
plöntusvifsins
Þegar menn fóru að athuga og
fylgjast með plöntusvifinu í sjón-
um varð ljóst, að það fylgdi nokk-
uð árstíðum í vexti sínum eins og
gróður jarðar. Á vetrum er nær
ekkert af plöntusvifi í sjónum á
norðlægum hafsvæðum. Þegar
vorar verða hér á mikil og snögg
umskipti. Á hálfum mánuði getur
sjórinn orðið morandi af svifþör-
ungum. Þessi gróska stendur þó
ekki nema í fáeinar vikur (jafnvel
aðeins tvær) og urn mitt suntar er
jafnan lítið um plöntusvif. Þegar
tekur að hausta nær plöntusvifið
sér oftast að einhverju leyti upp
aftur um tíma. Þessir tveir blómg-
unartímar hafa verið nefndir vor-
og hausthámark. Lengi framan af
spurðu haffræðivísindamenn
sjálfa sig, hvað ylli því, að hinn
VÍKINGUR
svífandi gróður hafsins dafnaði
ekki sumarlangt eins og gróður
jarðar. Svarið fannst um síðir, og
sennilega hafa nútíma búvísindi
að einhverju leyti orðið til þess að
gáta þessi leystist. Rýr gróðurjörð
getur orðið kostajörð, sé á hana
borinn áburður. Allar plöntur
þurfa viss efni svo þær dafni, mis-
jafnlega mikið af hverju. Vanti eitt
þeirra þroskast gróður jarðar ekki,
hversu mikið sem í boði er af öðr-
um efnum. Þegar bóndi vill auka
uppskeru sína notar hann áburð
sem fyrst og fremst inniheldur
kalk, fosfórogköfnunarefni. Þetta
þekkja allir sem nálgæt búskap
hafa komið. Þessi efni eru lífs-
nauðsynleg gróðrinum, en eru af
fremur skornum skammti í jarð-
veginum. Sömu efni eru jafn
nauðsynleg gróðri hafsins, og þar
getur orðið nokkur skortur á
köfnunarefnis- og fosfórssam-
böndum. Slíkur skortur er nær
eingöngu bundinn við yfirborðs-
lögin og er skýrður þannig að
plöntusvifið þurrkar einfaldlega
upp það sem fyrir hendi er af
þessum efnum. í hinum mikla
ntassa djúphafanna er þó gnægð
þessara efna. Slíkt kernur ekki
27