Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1998, Qupperneq 46

Breska beitiskipið H.M.S. Glasgow var 9.400 lestir að stærð og hljóp af stokkunum árið 1936. Skipið flutti breska hernámsliðið til landsins 10.
Mai 1940 ásamt beitiskipinu Berwick.
tveimur tundurspillum. Jack Lewis, sem var
yfirmaður ratsjárstöðvarinnar á Darra, sagði
stöðina hafa átt þátt í því er síðar gerðist án
þess að skilgreina það nánar. Er ekki að efa að
þar hefur verið um að ræða aðstoð við að staðsetja
þýska skipið er það kom í færi.
Varðbergsmenn um borð í H.M.S. Glas-
gow urðu þýska skipsins varir í ratsjá um
klukkan fjögur aðfaranótt 30. mars. Sigldi
Regensburg þá í austlæga stefnu um 75 sjó-
mílum VNV af Straumnesi. Hafði skipið
komið að ísbrúninni daginn áður og hugðist
skipstjórinn dyljast í rekísnum á leið sinni
austur en varð að hörfa út á auðan sjó. Beiti-
skipið hélt þegar í veg fyrir hið óþekkta skip og
lýsti næturhimininn upp með svifbiysum og
gaf því stöðvunarmerki.
Ahöfn þýska skipsins varð hverft við og hélt
fyrst að blysin væru frá flugvél. Hlýddi hún
fyrirmælum herskipsins en sprengdi göt á
botn skips síns og hóf að yfirgefa það. Veður
fór nú versnandi og er kaupskipið, sem ekki
virtist ætla að sökkva, hóf loftskeytasendingu
ákvað skipherrann á Glasgow að flýta enda-
lokum þess. óttaðist hann að skeytasendingin
kynni að vera ætluð nærstöddu herskipi eða
kafbátum, en eins og að ofan greinir vissu
Bretar að þýska flotastjórnin hafði gert a.m.k.
kafbátum viðvart um ferðir skipsins. Lét hann
skjóta tveimur tundurskeytum að skipinu
sem sökk við svo búið um 60 sjómílum VNV
af Straumnesi. Var þá kominn þungur sjór
og ófært að sjósetja báta frá herskipinu. Tókst
áhöfn beitiskipsins einungis að bjarga sex
þeirra 118 manna er verið höfðu um borð í
Regensburg. Fórust þar hartnær eins margir
sjómenn og Islendingar misstu af hernaðaror-
sökum í allri styrjöldinni.
Svo vikið sé aftur að þætti ratsjárinnar í
þessum atburði er þess að geta að Regensburg
hafði á Ieið sinni mætt kafbátnum U-161 vest-
ur af Asoreyjum og tekið um borð sérstakan
móttökubúnað fyrir ratsjármerki er gafviðvör-
un um slíkar merkjasendingar á löngu færi.
Ratsjárvarann hafði þýski flotinn látið smíða
fyrir kafbáta sína til að gefa þeim ráðrúm til
varnar gegn flugvélum búnum ratsjám sem
voru þeim mjög skeinuhættar. Tækið virkaði
þó einungis gegn eldri ratsjám á lengri
bylgjulengdum, enda Þjóðverjar ekki fyllilega
búnir að þróa varnir gegn örbylgjuratsjánni er
beitt var af H.M.S. Glasgow og ratsjárstöð-
inni á Darra. Afhending móttökubúnaðarins
hafði verið falin kafbátnum U-163 við brottför
frá Lorient í Frakklandi, en er sýnt þótti um
miðjan mars að hann hefði orðið óvininum að
bráð var U-161 falið að hlaupa í skarðið.
Samtímis þessu fékk U-229 boð um að
kanna hversu eftirliti vestur af Islandi væri
háttað og senda þaðan veðurskeyti tvisvar á
dag. Þá fékk U-191, sem staddur var fyrir
austan landið, skipun um að halda norður um
og kanna ástand hafíssins fyrir Norðurlandi
og Vestíjörðum á leið sinni suður í haf. Fékk
kafbátsforinginn fyrirmæli um að láta lítið á
ferð sinni bera og honum var bannað að ráðast
á skip önnur en farþegaskip er flyttu her-
menn, eða beitiskip og þaðan af stærri herskip.
Fór kafbáturinn með ísröndinni undan
Straumnesi 23. mars og gaf skýrslu um legu
hennar tveimur dögum síðar. Dimm þoka
hvíldi yfir svæðinu, en hvorki varð vart eftir-
litsskipa né ratsjársendinga. Voru það einmitt
dulmálsskeyti lcafbátaflotastjórnarinnar til
umræddra kafbáta sem Bretar lásu og komu
upp um ferðir Regensburg. ■
n

Gæfið að Því að viðvörunarkerfið
oá handsíökkvifækin séu fi( sfaðar
Ibrunamálastofnun
46
Sjómannablaðið Víkingur