Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.2000, Blaðsíða 20

var þar hleðslustjóri í ein 30 ár og sá um lest-
un á frystiskipum á ströndinni. Sjó-
mannsævin er því orðin löng enda var ég
nánast aldrei í landi.“
-Þú manst tímana tvenna til sjós?
„Ójá. Einar heitinn Guðfinnsson í Bol-
ungarvík var gamall kunningi minn og við
röbbuðum oft saman þegar maður var á
ferðinni. Hann var einhvern tíman að segja
barnabörnum sínum hvernig hann hefði
haft það í uppvextinum. Þá sagði sonarsonur
hans sem nú er orðinn þingmaður: Held-
urðu að þetta sé nú rétt hjá þér afi? Þau
höfðu ekki trú á því að svona hafi þetta ver-
ið. Núna fara menn bara undir þiljur létt-
klæddir. I gamla daga var alltaf staðið í ágjöf,
kannski stígvélafúllur eftir sjógang. Það þýð-
ir lítið að skýra þetta út fyrir ungum mönn-
um sem ekkert þekkja til,“ sagði Guðmund-
ur Thorlacius. Hann var að lokum spurður
hvort einhver annar atburður en Halaveðrið
stæði upp úr í minningunni frá sjómannsár-
unum.
Maður fyrir borð
„Ég missti einu sinni mann fyrir borð í
slæmu veðri út á Hala þegar ég var skipstjóri
á ísborginni. Þarna um borð var óvanur
strákur í sínum fyrsta túr og þeir voru að
ganga frá trollinu á dekkinu. Þá tekur skipið
sjó. Gömlu mennirnir sem þekktu skipið
vissu hvað þá stóð til en strákurinn stóð úti
við lunningu að binda upp trollið. Þegar frá-
kastið kemur svo undir hann er eins og hon-
um sé skotið úr byssu fyrir borð. Þetta var í
niðamyrkri um hánótt og ég bjóst ekki við að
sjá strákinn framar. En svo skýtur honum
upp eins og korktappa svona 10 til 12 faðma
frá skipinu. Ég tók strax björgunarhring og
henti til hans. En hann fálmaði bara út í loft-
ið en það hljóp svo mikið loft í stakkinn að
hann flaut eins og hann væri með bjarghring.
Svo tók ég kastlínu sem var á brúarvængnum
hjá mér en náði ekki til hans með henni. Þá
er það að 2. stýrimaður, sem var syndur sem
selur, gaf sér ekki tíma til að fara úr stakknum
heldur smeygði sér bara úr stígvélunum,
hnýtti saman tvær kasdínur og fleygði sér fyr-
ir borð. Hann synti út með bjarghring og
setti strákinn í hann. Það var svo hægur
vandinn fyrir okkur að hala þá inn. Þannig
bjargaðist það. Stýrimaðurinn fékk viður-
kenningu fyrir björgunina og átti hana fylli-
lega skilið." I
í kaupskipai
Skip eru af-
kasta- og burðar-
mestu samgöngu-
tæki veraldar.
Þess vegna eru
kaupskip undir-
staða verslunar og
viðskipta í
heimnum. Um
mismunin á af-
kastagetu kaup-
skipa og vöru-
flutningaflugvéla
er eftirfarandi
dæmi:
Hinn 23. des-
ember s.l. kom til
landsins nýtt leiguskip Eimskipafélags fs-
lands, Mánafoss, sem er lítið skip á mæli-
kvarða kaupskipastóls heims. Burðargeta þess
er 5575 tonn, sem það getur flutt á um 4
dögum frá næstu Evrópulöndum til íslands.
Ef leysa á sama flutningsmagn af hendi með
C-130H flugvél, sem er með stærri vöru-
flutningavélum sem nú fljúga, þarf hún að
fara 234 ferðir milli fslands og Evrópu. Mið-
að við að unnt væri að fljúga tvær ferðir á
sólahring, með viðhaldi og áhafnaskiptum
tæki það C-130H rúmlega 3 mánuði að
koma sama flutningi til landsins. Ekki verður
hér reynt að reikna mismuninn á kostnaði á
tonn/pr. mílu í þessum flutningum.
Það eru starfandi um 450.000 skipstjórn-
armenn á kaupskipaflota heimsins. Nú þegar
er áætlað að um 25.000 skipstjórnarmenn
vanti til að fylla lausar stöður. Á næsta ári er
áætlað að það muni vanta 32.000 skipstjórn-
armenn og um 45.000 menn árið 2005. Á-
stæðan er hratt minnkandi nýliðun í stéttinni
og hækkandi meðalaldur þeirra sem eru við
störf innan greinarinnar (á íslandi er meðal-
aldur skiptstjóra og stýrimanna á kaup- og
varðskipaflotanum 46 ár). Þetta gerist þrátt
fyrir að bylting í rafeinda- og tölvutækni um
borð í skipum hafi gert útgerðum fært að
fækka mönnum í áhöfn. Til að sigla framhjá
þessum vanda og öðrum þröskuldum á vegi
harðnandi samkeppni hafa kaupskipaútgerð-
ir m.a. gripið til þess ráðs að skrá skip sín
undir s.k. „hentifánum“ og ná til sín skip-
stjórnarmönnum frá fyrrum austanjárn-
tjalds- og þróunarlöndum með lágar launa-
kröfur. Umhverfi alþjóðasiglinga er hins veg-
ar að breytist hratt. Nýjar alþjóðasamþykktir,
s.k. STCW reglur, um hertar kröfur til
menntunar skipstjórnarmanna og fram-
Guðjón Peter-
sen, framkvæmda-
stjóri Skipstjóra-
og stýrimanna-
félags íslands,
skrifar.
Til að sigla framhjá þessum vanda og öðrum
þröskuldum á vegi harðnandi samkeppni hafa
kaupskipaútgerðir m.a. gripið til þess ráðs að skrá
skip sín undir s.k. „hentifánum" og ná til sín skip-
stjórnarmönnum frá fyrrum austanjárntjalds- og
þróunarlöndum með lágar launakröfur.
20
SJÓMANNABLAÐIÐ VfKINGUR