Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.2006, Blaðsíða 9

Ljósm.: George Grigoriov
á Vötnin miklu. Sú leið er löng, yfir
2.000 sjómílur (3.700 km) frá strönd
Atlantshafsins til Duluth í Minnesota. Á
þessari leið eru alls 19 skipastigar, þar af
sjö á leiðinni frá Montreal til Welland, 8
í Welland-stiganum og fjórir þar fyrir
ofan. Hæðarmunurinn á þessari leið er
180 metrar.
Af þessurn 180 metrum er skipununt
lyft um 99,5 metra i Welland-stiganum
en hlutverk hans er að koma skipunum
framhjá Niagara-fossunum yfir 43 km
breitt eiði sent skilur að Erie og Ontario-
vötn. Pótt hæðin sé margföld á við
Panama getur stiginn ekki tekið nema
25.000 tonna skip. Hvert þrep er tæplega
25 metrar á breidd og 233,5 m á lengd
getur þó ekki tekið stærstu skip
því stærð stiganna takmarkar
stærð skipanna. Stigarnir eru 33,5
m á breidd og tæplega 305 m að
lengd en dýpið er mest 12,5 m.
Leiðin yfir Panamaeiðið er 48 míl-
ur eða 77 km og tekur 6-7
klukkustundir,” sagðijón.
Pólitískir skipaskurðir
Allir þekkja pólitíkina í kring-
um Súez-skurðinn en hún varð
tvívegis til þess að skurðinum var
lokað. Fyrst gerðist það á árunum
1956-1957 og svo lokaðist hann
aftur í stríði ísraels og Egypta árið
1967. Pá var hann lokaður i átta
ár. Panama-skurðinum hefur að
vísu ekki verið lokað en stundum
mátti ekki miklu rnuna að svo
færi. Saga skurðsins hófst árið
1880 þegar Frakkar reyndu að
grafa skurð í gegnum eiðið án
stiga, þeir ætluðu að hafa allan
skurðinn við sjávarmál. Það gekk
illa og framkvæmdin hafði kostað
á þriðja tug þúsunda verkamanna
lífið, aðallega vegna sjúkdóma
sem kviknuðu af skordýrum, áður
en gefist var upp árið 1889.
Árið 1904 tóku Bandaríkin upp
þráðinn. íbúar Panama höfðu gert
uppreisn gegn Kólumbíu og
Bandaríkjastjórn studdi sjálfstæð-
isbaráttu þeirra, því var reyndar
haldið fram að Bandaríkin hefðu
kynt undir baráttunni. Gjaldið fyr-
ir stuðninginn var að Bandaríkin
fengu yfirráð yfir landræmu þvert
yfir eiðið þar sem þeir grófu
skurðinn á árunum 1904-1914.
Spildunni meðfram skurðinum var
stjórnað af Bandaríkjaher en í lok
áttunda áratugar síðustu aldar
sömdu forsetar ríkjanna um að
Panama fengi öll yfirráð yfir
skurðinum urn aldamótin. Áður
en af því varð kom til valda í
Panama herforingi að nafni Nori-
ega sem krafðist þess að Banda-
ríkjamenn færu samstundis til síns
heirna. Sú deila endaði með því að
George Bush eldri sendi meiri her til
Panama til að verja skurðinn. Noriega
varð hins vegar uppvís að eiturlyfjabraski
og dagaði uppi í bandarísku fangelsi.
Eins og Jón nefndi hamlar stærð skipa-
stiganna því að hægt sé að taka stærri
skip en sem svarar 65.000 tonnum. Til
eru áætlanir um að stækka stigana svo
þeir geti tekið 150.000 tonna skip en
þær hafa hingað til strandað á kostnaðin-
um, auk þess sem umhverfisþættir setja
strik í reikninginn. Pað er fyrst og fremst
þverrandi vatnsmagn í Gatún vatninu
sem veldur mönnum áhyggjum. í hvert
sinn sem skip fer um skipasligana er
rúmlega 200 milljónum lítra af vatni
Kórintuskurðurinn er sannarlega ntðþröngur.
dælt út í hafið. Petla var ekkert vanda-
mál meðan regnskógurinn umhverfis
vatnið sá til þess að beina hitabeltisrign-
ingunum rétta leið út í vatnið. Skógurinn
hefur hins vegar hopað frá vatninu sem
hefur leitt lil þess að vatnsborðið lækkar
og framburður út í það eykst þegar skóg-
urinn er ekki lengur til að binda jarðveg-
Upp á Vötnin miklu
Jón hefur siglt um fleiri skurði og
finnst honum þar mest koma til Wel-
land-skipaskurðsins sem er á landamær-
um Bandaríkjanna og Kanada. Hann er
raunar hluti af stærra kerfi skipaskurða
og -stiga á leiðinni frá Atlantshafinu upp