Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.2006, Blaðsíða 12

Togarinn Northern Spray strandaður á Norðurtangarifinu við Skutulsfjörð, fyrir framan húsið
nr. 14 við Fjarðarstrœti 10. desember 1950. Ljósmynd: Ágúst Leós
brúnni, sem var tveggja hæða. Á stríðs-
árunum var þriðju hæðinni síðan bætt
ofan á brúna. Upphaflega voru togar-
arnir allir með 1000 ha. gufuvél, kola-
kyntir, en fljótlega eftir stríðið var breytt
yfir í olíukyndingu.
í stríðsátökum
Strax í stríðsbyrjun voru Northern-tog-
ararnir teknir í þjónustu flotans til kaf-
bátaleitar og til verndar skipalestum, sem
voru í flutningum til og frá íslandi og
víðar. Voru þeir búnir fallbyssum og
djúpsprengjum. Höfðu margir þeirra
aðstöðu í Hvalfirði öll stríðsárin. Togar-
inn Northern Gem bjargaði áhöfn Liberty-
skipsins J. L. M. Curry út af Austfjörðum
veturinn 1943 og flutti áhöfnina til Seyð-
isfjarðar.
Togarinn Northern Reward var eitt af
fylgdarskipum skipalestarinnar, sem
Goðafoss var í, þegar þýzkur kafbátur
réðist á skipalestina á Faxaflóa 10. nóv-
ember 1944 og sökkti Goðafossi og fleiri
skipum skammt frá Garðskaga. Skip-
verjum á Goðafossi hafði þá nýverið tek-
izt að bjarga 19 skipverjum af olíuskip-
inu Shirvan, sem kafbáturinn hafði áður
skotið niður með tundurskeyti. Togar-
inn kom á vettvang tíu til fimmtán mín-
útum eftir að Goðafoss sökk. Hófu skip-
verjar togarans þá að varpa djúpsprengj-
um þar sem kafbáturinn var talinn lúra.
Það voru talin nauðsynleg viðbrögð lil að
útrýma hættunni, svo að togarinn sjálfur
yrði ekki fyrir árás kafbátsins, ef hann
færi að bjarga fólki, eins og reynslan var
með Goðafoss. Annað skip kom einnig á
vettvang, þegar Goðafossi var sökkt. Það
var dráttarbáturinn Empire World, en
honum var ætlað að bjarga olíuskipinu
Shirvan, en kom aldrei framar til hafnar.
Álitið var í fyrstu, að kafbáturinn hefði
grandað dráttarbátnum, en síðar kom í
ljós, að hann mun hafa farizt vegna ó-
veðurs, en ekki af hernaðarvöldum.
Togarinn Northern Reward flutti síðan
skipbrotsmennina af Goðafossi til hafnar
í Reykjavík.
Rétt fyrir stríðslokin var skipalest á
leið frá íslandi til Bretlands í fylgd
þriggja vopnaðra togara. Þegar skipalest-
in var á leið fyrir Reykjanes gerði þýzkur
Strandaði tvisvar
Eins og fjöldi annarra enskra togara,
hóf Northern Spray veiðar við ísland að
stríðinu loknu. Þann 9. desember árið
1950 kom togarinn til hafnar á Isafirði.
NA-hvassviðri var og lét skipstjórinn
reka á Prestabugtinni, fyrir framan Skut-
ulsfjarðareyri. Eftir hádegið rak skipið
upp á Norðurtangarifið, en losnaði aftur
um kvöldið. Lagðist hann þá fyrir akkeri
skammt frá landi, en strandaði stuttu
síðar fyrir framan húsið nr. 14 við Fjarð-
arstræti. Um nóttina tilkynnti skipstjór-
inn, að menn hans vildu yfirgefa skipið.
Skipverjar skutu þá línu á land og voru
þeir síðan dregnir upp í fjöruna í björg-
unarstól. Björgunaraðgerðum lauk kl. 10
um morguninn. Voru skipverjarnir þá
allir, 20 talsins, komnir á land.
Tveir brezkir togarar og varðskipið
Ægir gerðu tveim dögum síðar tilraunir,
til að ná logaranum á flot, en það tókst
Togarinn Northern Príde á siglingu við ísland á stríðsárunum. Á myndinni sést greinilega,
hvernig þriðju hœðinni hefir verið bætt ofan á brúna ogfallbyssustœðið fram á bakkanum.
Mynd í eigu Friðþórs Kr. Eydal.
kafbátur árás á skipalestina og tókst að
hæfa olíuflutningaskip, sem nýverið
hafði losað olíu í Hvalfirði. Togararnir
hófu þegar að leita kafbátsins, og kom á-
höfnin á Northern Spray auga á sjónpípu
hans skammt undan. Þegar djúpsprengj-
unum var sleppt, fann áhöfn togarans,
hvar boln hans skrapaðist eftir skrokki
kafbátsins, en kafbáturinn komst undan
og var enn staddur undan Garðskaga,
þegar styrjöldinni lauk 8. maí 1945 og
skipun barst um að gefast upp og halda
heirn til Þýzkalands. Fróðlegar frásagnir
af þessum viðureignum eru í bók Frið-
þórs Kr. Eydal, Vígdrekar og vopnagnýr,
sem kom út fyrir nokkrum árum.
Eins og áður segir fórust þrír
Northern-togararnir í stríðinu: Þýzkur
kafbátur sökkti Rover við Orkneyjar í
stríðsbyrjun, 30. október 1939, annar
þýzkur kafbátur sökkti Princess undan
Ameríkuströnd 7. marz 1942 og Isles
strandaði nærri Durban í Afríku 19. jan-
úar 1945.
12 - Sjómannablaðið Víkingur