Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.2006, Blaðsíða 30

Áskell EA 48.
Von TH 5.
vetrarvertíð. Fjölskyldufeður til að sjá sér
og sínum farborða, ungir menn og konur
til að reyna eitthvað nýtt og afla sér fjár í
leiðinni. Saltfiskverkun Gjögurs var
skemmtilegur vinnustaður þrátt fyrir erf-
iða vinnu og oft langar tarnir þegar afla-
hrotur komu. Og vinnan þar gaf oft á-
gætar tekjur.
Skiprúm á Gjögursbátunum voru líka
eftirsótt. Vörður var venjulega með
hæstu bátum meðan Jóhann Adolf Odd-
geirsson var með hann. Oftar en einu
sinni hæstur. Og fleiri voru fisknir. Odd-
geir ísaksson var nokkrar vertíðir með
Áskel. Veturinn 1964 fékk hann á tólfta
hundrað tonn og var aflahæstur netabáta
í Grindavík.
Á síldinni voru Vörður og Von jafnan
talin lil aflaskipa, einkum þó Vörður.
Eftir sumarið 1955 voru þau í 1. og 2.
sæti mótorskipa með hringnót. Þegar all-
Ljósm.: Úr bókinni, Bein úr sjó
ur aflinn hafði verið umreiknaður í mál
var Vörður með 4.224 mál og Von 4.207
mál.
Allt er breytingunum undirorpið. Á
sjöunda áratugnum var byggð höfn og
frystihús á Grenivík. Heimamenn hættu
því að þurfa að sækja vinnu á vertíð í
öðrum landshlutum. Síldinni var sjálf-
hætt, hún hvarf um sama leyti. Mikil-
vægi Gjögurs fyrir atvinnulif í Grýtu-
bakkahreppi minnkaði til muna. Þannig
var það næstu árin en þegar stóru skipin
komu varð skiprúm á þeim eftirsótt. Og
þótt engin regla sé til hjá Gjögri sem seg-
ir að Grenvíkingar skuli sitja fyrir mun
vera tiltölulega auðvelt fyrir þá að kom-
ast í laus pláss. í áhöfnum Áskels og Há-
konar eru núna um 60 manns, ríflega
40% þeirra á núna eða hefur einhvern
tíma átt heimili á Grenivík.
Stóráföll hafa ekki verið
mörg i ríflega hálfrar aldar
sögu þessa félags. Það hefur
að vísu misst tvo báta en
aldrei sjómann þótt stundum
hafi munað mjóu.
Áfallið 1958 þegar Von
strandaði var verst og ekki
bara bátstapi. Tekjur á út-
gerðarreikningi Vonar voru,
þegar hún fórst, komnar í
rúmar 600 þús. kr. Á tekjulið
útgerðarreiknings Varðar allt
þetta ár voru tæpar 2 millj.
kr.
Gjögur hefur ekki gert
mikið af því að fjárfesta í öðr-
um fyrirtækjum. Á síldarár-
unum þegar slegist var um
löndunarplássin varð félagið
þó að tryggja bátum sínum
aðstöðu. Það eignaðist hlut í
síldarplaninu Borgum á Rauf-
arhöfn og Seyðisfirði og hlut í
plani á Siglufirði á móti Sigfúsi Baldvins-
syni. Núna á Gjögur þriðjungshlut i Síld-
arvinnslunni á Neskaupstað.
Við stjórnvölinn
Við stofnun félagsins mun hafa legið
beinast við að Þórbjörn Áskelsson tæki
að sér stjórn hins nýja fyrirtækis. Hans
var hugmyndin, hann undirbjó félags-
stofnunina og enginn var líklegri leiðtogi
en hann í hópi stofnenda. Dugnaður
hans var ódrepandi og þörfin fyrir að
vasast í hlutunum. Það sem hann ætlaði
sér gerði hann. Þegar bankastjórar voru
tregir til að lána fé í fyrirtækið sagði
hann: „Hér sit ég þangað til ég fæ eitt-
hvað!”
Þórbjörn sótti sjó frá 16 ára aldri, fyrst
sem háseti og síðan stýrimaður. Tæplega
þrítugur keypti hann og gerði út frá
Grenivík vélbátinn Hjalta, fyrst með
Skapta bróður sínum en
lengst af einn. Fyrstu árin var
hann sjálfur með bátinn en
flutti síg síðan í land og
stjórnaði verki í eigin söltun-
arhúsi en réði aðra til að stýra
bátnum. Þórbjörn seldi Hjalta
í árslok 1945 enda farinn þá
að undirbúa stærri útgerð.
Þórbjörn var vinnuþjarkur
og ósérhlífinn og ætlaðist til
hins sama af öðrum. Þess
vegna þótti mörgum hann
harður húsbóndi. Það duldist
hins vegar engum sem hjá
honum vann að hann bar hag
sinna manna mjög fyrir
brjósti.
Þórbjörn fórst með flugvél-
inni ITrímfaxa við
Fornebuflugvöll 14. apríl
1963. Hann var að koma frá
Hollandi þar sem verið var að
Ljósm.: Þorgeir Baldursson
30 - Sjómannablaðið Víkingur