Náttúrufræðingurinn - 2000, Qupperneq 41

(misstóran þó) til kvörðunarferilsins, hafa
sannað ótvírætt að mögulegt er að ná 10-20
ára óvissu; vart er hægt að sjá mun á niður-
stöðum einstakra stofa þegar þær mæla
áhringi frá sama áratug. Til þess að ná svo
mikilli nákvæmni þarf að sjálfsögðu að
vanda til mælinganna og mikilvægt er að
geta mælt hvert sýni lengi. Ennfremur þarf
stöðugt að sannreyna stöðugleika
tækjanna; ef vel á að vera þarf að verja um
þriðjungi mælitímans í gátmælingar.
■ LOKAORÐ
Eftir áratuga þróun og endurbótastarf eru
geislakolsgreiningar nú komnar á traustan
grunn. Þorri rannsóknarstofanna á þó enn
eftir að treysta nákvæmni og óvissumörk
mælinga sinna. Erfiðleikar fyrstu áratuganna
og ofmat margra aldursgreiningarstofa á
nákvæmni sinni varpa enn skugga efasemda
á geislakolsgreiningar. Ekki bætir úr skák að
lýsing á mæliniðurstöðum er í fjötrum hefða
sem engar forsendur eru fyrir lengur, eins og
rætt er um í Viðauka F.
Aðferðirnar þrjár sem notaðar eru til að
finna C-14 remmu skila svipaðri nákvæmni
en aldursgreining með geislamælingu er um
helmingi ódýrari en AMS-mælingar. AMS-
aðferðin hefur hinsvegar þann mikla kost að
mælisýnið er um þúsund sinnum minna,
aðeins um 1 mg.
Lengst af hefur uppgefin óvissa í almennri
aldursgreiningu verið 50-80 ár. A síðari
árum er að verða æ algengara að sjá mun
lægri óvissu, allt niður í ±15 ár. Líklegt má
telja að á komandi árum verði gerðar
strangari kröfur um nákvæmni í almennum
geislakolsgreiningum en gerðar hafa verið
lil þessa.
■ HEIMILDIR
Bowman, S. 1990. Radiocarbon dating. Univer-
sity of California Press/British Museum, Los
Angeles. 120 bls.
International Study Group 1982. An inter-
laboratory comparison of radiocarbon meas-
urements in tree rings. Nature 298. 619-
623.
Karl Grönvold, Níels Óskarsson, Sigfús J.
Johnsen, Henrik Clausen, Claus U. Ham-
mer, Gerard Bond & Edouard Bard 1995.
Ash layer from Iceland in the Greenland
GRIP ice core correlated with oceanic and
land sediments. Earth and Planetary Science
Letters 135. 149-155.
Margrét Hermanns-Auðardóttir 1989. Islands
tidiga bosattning. Umeá Universitet, Arkeo-
logiska Institutionen. 184 bls.
Olsson, I.U. 1983. Radiocarbon dating in the
Arctic region. Radiocarbon 25. 393-394.
Olsson, I.U. 1991. Experiences of ,4C dating
of samples from volcanic areas. Pact 29,
213-223.
Olsson, I.U. 1995. Nágra problem vid l4C-
matning och tolkning av resultat. í: Eyjar í
Eldhafi (ritstj. Björn Hróarsson, Dagur
Jónsson & Sigurður Sveinn Jónsson).
Reykjavík, Gott mál. Bls. 209-222.
Páll Theodórsson 1992. Aldursgreiningar með
geislakoli. Árbók Hins íslenska fornleifa-
félags. Bls. 59-75.
Páll Theodórsson 1997. Aldur landnáms og
geislakolsgreiningar. Skírnir 171.92-110.
Rasmussen, K.L. 1994. KuIstof-14 datering.
Munksgaards dimensioner. 63 bls.
Siegenthaler, U., Heimann, M. & Oeschger, H.
1980. 14C variation caused by changes in the
global carbon cycle. Radiocarbon 22. 177-
191.
Skripkin, V.V. & Kovalyukh, N.N. 1998. Re-
cent developments in the procedures used at
the SSCER laboratory for routine prepara-
tion of lithium carbide. Radiocarbon 40 (2).
211-214.
Stefán Arnórsson & Árný E. Sveinbjörnsdóttir
1998. Uppruni jarðhitavatns á íslandi. I.
Notagildi kenniefna. Náttúrufræðingurinn 68.
55-67.
Stuiver, M. & Braziunas, T.F. 1993. Modeling
atmospheric l4C influences and l4C marine
ages of samples to 10,000 BC. Radiocarbon
35 (1). 137-190.
Stuiver, M. & Pearson, G.W. 1986. High pre-
cision calibration of the radiocarbon time
scale, AD 1950-500 BC. Radiocarbon
28(2B). 805-838.
Stuiver, M. & Reimer, P.J. 1993. Extended l4C
data base and revised calib 3.0 l4C age cali-
bration program. Radiocarbon 35 (1). 215-
230.
Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson 1991. Radiocar-
bon dating and Icelandic archeology.
Laborativ Arkaeologi 5. 101-113.
103