Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1998, Síða 16

Náttúrufræðingurinn - 1998, Síða 16
og við Kolavatn, en það er Álftavatn (einnig nefnt Höfðavatn) á Höfða í Vallahreppi á Héraði. Ábúandi á Höfða er Þröstur Ey- steinsson, líffræðingur, og stóð hann að endurheimtinni en eigandi landsins er Skógrækt ríkisins. Um vorið stíflaði Þröstur með torfi og grjóti þrjú skörð í gömlum áveitugarði sem gerður var á þeim tíma er vatnið var nýtt sem flæðiengi. Aðgerðin bar góðan árangur og hækkaði vatnsborðið um 40 sm. Mikil aukning varð á fuglalífi á svæðinu og sáust þar grágæsir, álftir, stokk- endur, rauðhöfðar, skúfendur og óðins- hanar um sumarið. I vatninu varð vart við urriða og hornsíli og þá kom á óvart að blöðrujurt var orðin algeng í vatninu er leið á sumarið (Þröstur Eysteinsson 1998, skrif- legar upplýsingar). ■ AÐSTÆÐUROG AÐFERÐIR TIL ENDURHEIMTAR VOTLENDIS Aðstæður til endurheimtar votlendis hér á Iandi verða að teljast fremur góðar. Enda þótt mikil röskun hafi orðið á votlendi ber þess að gæta að stærstur hluti framræstra mýra hefur verið nýttur sem óræktaður út- hagi. Gróður þeirra er víðast hvar blandaður votlendistegundum (Borgþór Magnússon 1987 og 1998, Borgþór Magnússon og Sigurður H. Magnússon 1990) og fræforði af mýraplöntum er í jarðvegi (Áslaug Rut Áslaugsdóttir 1994, Þóra Ellen Þórhalls- dóttir 1998b). Nýtingarstig framræstra mýra hér á landi verður að teljast fremur lágt og röskun á náttúrufari minni en gerist í löndum þar sem mýrar hafa verið ræstar fram og nýttar t.d. til akuryrkju eða mótekju. Þar er villtur gróður sumstaðar horfinn úr fram- ræsta landinu og lítill eða enginn fræforði eftir í jarðvegi (Wheeler og Shaw 1995). Við endurheimt á slíku landi nægir ekki alltaf að stífla skurði og hækka jarðvatnsstöðu heldur getur einnig þurft að flytja votlendis- tegundir inn á svæðin að nýju. Kostnaður við aðgerðir getur verið mikill auk þess sem það er oft vandkvæðum bundið að stýra framvindu gróðurs og dýralífs í átt til fyrra horfs (Wheeler og Shaw 1995). í flestum framræstum mýrum hér á landi hefur lífríkið ekki vikið jafnlangt frá hinu upprunalega horfi og ætti endurheimt því að verða auðveldari og kostnaðarminni. Nauðsynlegt er að vanda til alls undir- búnings við endurheimt votlendis. Huga þarf að lífríki, kanna halla lands og streymi vatns um svæði sem endurheimt fer fram á. Ríkja þarf sátt við landeigendur í ná- grenninu um þær aðgerðir sem eru fyrir- hugaðar ef líkur eru á að þær geti einnig haft áhrif á land þeirra. Víða má endurheimta land með einfaldri stíflugerð en fylling heilla skurða er hins vegar meiri og kostnaðar- samari aðgerð. Ýmsar leiðir eru til að stífla skurði eða afrennsli úr tjörnum. Þar sem ruðningar eru enn á skurðbökkum kemur til álita að ýta þeim öllum ofan í skurðina. Einnig er hægt að fara þá leið að setja hluta af ruðningi í skurði og stífla á einum eða fleiri stöðum. Á sléttu landi þar sem rennsli er lítið getur nægt að stífla skurð á einum til tveimur stöðum en þar sem rennsli er meira, eða halli, þarf að stífla með þéttara bili. Þar sem skurðir eru í miklum halla getur verið mjög erfitt að stífla þá og hætta er á að vatn grafi sig niður í skurðstæðinu eða við stíflur sé ekki vel frá þeim gengið. Ekki ætti að stífla slíka skurði nema að vel athuguðu máli. Jarðvegsstíflur úr skurðruðningi eða efni sem grafið er upp við skurð geta dugað vel sé þess gætt að þjappa þær vel og vanda frágang að ofan. Einnig má gera stíflur úr grjóti sem þétt er með torfi, úr timbri, málmplötum eða öðru tilfallandi efni (Wheeler og Shaw 1995). í stærri skurðum eru jarðvegsstíflur sennilega ódýrasti kosturinn sé hægt að beita vinnu- vélum við gerð þeirra. Þar sem vatnsstreymi er mikið eða líkur á Hóðum getur verið nauðsynlegt að setja yfirfall í stíl'lur eða láta vatn fara um rör í gegnum þær. Slíkur frágangur gefur einnig möguleika á útbúnaði til að stýra vatns- borðshæð (Welch 1966). Framhald votlendisheimtar hér á landi veltur mjög á undirtektum bænda og annarra landeigenda og því hvernig gengur að afla fjár til hennar. Með endurheimt votlendis er 14
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.