Náttúrufræðingurinn - 1984, Qupperneq 48

1. mynd. Helstu „útlitstegundir" vanskap-
aðra þorska í íslenskum sjó. A) eðlilega
vaxinn fiskur, B) dvergvaxinn krypplingur,
C) bækluð stirtla, D) þorskkóngur, E)
„hnúfunefur". - Die háufigsten Erschein-
ungsformen von Missbildungen beim Ka-
beljau in islándischen Gewássern.
jafn gamlir. Þessi mikli stærðarmunur
gæti bent til þess að vaxtartregðu hafi
verið farið að gæta að einhverju leyti
árið áður. Svo verður þó vart séð af
lengdarmælingum. Mikið er til af
lengdarmælingum á þessum sama
þorski veturinn 1976/77 af rækjuveiði-
svæðunum í Arnarfirði, Djúpi og
Húnaflóa. Um haustið (sept./okt.) er
meðallengd „0-grúppu“ þyrsklinga á
öllum þessum svæðum mjög svipuð,
eða í kringum 8 cm. Lengdardreifingin
á öllum svæðunum spannar og svipað
svið, eða 6—12 cm. Þorskseiði úr einu
sýni innst úr Djúpinu (við Reykjanes)
skera sig þó aðeins úr með 7 cm
meðallengd og eitt 5 cm langt seiði, en
þetta eru lægstu gildi sem mæld voru á
öllum rækjusvæðunum. Munur þessi
er þó það lítill og takmarkaður við lítið
svæði að hann er vart marktækur. En
látum spurninguna um hvenær þessa
dvergvaxtar fór að gæta bíða í bili.
Ekki fór fram heildartalning á hlut-
falli hinna dvergvöxnu þyrsklinga í
öllu Djúpinu veturinn 1977/78. Þeirra
gætti mest í Mið-Djúpinu, nokkuð í
Inn-Djúpi, en annars staðar minna
eða jafnvel ekkert. í septemberlok
haustið 1977 reyndist meðalhlutur
„krypplinganna“ í 1976 árganginum
20% í þeim 10 togum, sem tekin voru í
Mið- og Inn-Djúpi. í ljósi þess sem
áður kom fram um heilbrigðan hrygg í
fiski er talinn var dvergvaxinn (þ. e.
afmyndun á ytra útliti var ekki komin
á mjög hátt stig) er þessi tala (20%)
sennilega heldur há, þar sem
heilbrigðum fiskum (t. d. með úttroð-
inn maga) kann að hafa verið blandað
saman við hina vansköpuðu í einhverj-
um mæli. Megnið af þessum þorski,
sem var að komast á annað aldursár
fékkst þetta haust einmitt í Mið- og
Inn-Djúpinu. Sé ráð fyrir því gert að
krypplingsvaxtarins hafi eingöngu orð-
ið vart á þessum sömu svæðum er hlut-
ur fiska, sem taldir voru óeðlilega
vaxnir, þó a. m. k. 16% miðað við allt
Isafjarðardjúp.
A öðru og þriðja aldursári gengur
þorskurinn að töluverðu leyti burt úr
Djúpinu, eða utar í það, þannig að
hans verður ekki mikið vart í rækju-
troll. Á næstu vertíð, þ. e. 1978/79,
kom ég um haustið í rannsóknaleið-
angur í Djúpið. Af þeim fáu þorskum
af 1976 árganginum, sem komu í troll-
ið, var örfárra krypplinga vart. Ekki
finnast nú tölur um hlutfall þeirra, af
jafnöldrum í Djúpinu en það mun hafa
verið vel innan við 10%. Eins og áður
hefur fram komið var hinn aflagaði
vöxtur nú orðinn mjög áberandi.
Ljóst er að krypplingarnir höfðu
42