Náttúrufræðingurinn - 1984, Page 102

töflur yfir öll þekkt eldfjöll og eldgos á
jörðinni síðastliðin 10.000 ár. Töflurnar
eru síðan af þremur gerðum.
Á blaðsíðu 33—108 er „Directory" eða
eldfjallaskráin, þar sem 1343 eldfjöllum er
raðað eftir löndum. Hér er meginefni bók-
arinnar.
Á blaðsíðu 111 — 115 er „Chronology of
eruptions" þar sem getið er 5564 eldgosa
og þeim raðað í aldursröð. Elsta gosið er
frá árinu —8300 og nær taflan fram til árs-
ins 1980. Þar sem aldursröð er miðuð við
fæðingu frelsarans, lækka ártöl niður í núll
og verða neikvæð þaðan.
Á blaðsíðu 159—214 er „Gazetter“ þar
sem 5346 eldfjallanöfnum er raðað í staf-
rófsröð. Stundum hefur sama eldstöðin
fleiri en eitt nafn og eru þau öll í þessari
skrá.
Innan á baksíðu er kort af heiminum þar
sem sjá má helstu eldfjallasvæði og núm-
erakerfi það sem notað er í bókinni, en
hvert eldfjall hefur sitt nafnnúmer.
Öfugt við þær bækur sem að framan er
lýst verður þessi líklega seint lesin spjald-
anna á milli. Hún er mjög góð handbók
yfir virk eldfjöll á jörðinni og virkni þeirra.
Auðvelt er að finna lágmarksupplýsingar
um öll þessi eldfjöll og eldgos á skömmum
tíma, og þar sem einnig er hægt að fá
bókina á tölvutæku formi (á segulbandi)
geta áhugasamir vísindamenn endurbætt
skrána að vild. Að vísu hafa sum eldfjöll
verið virk lengur en 10.000 ár og lengra
getur liðið milli gosa en svo að þau komi
fram á þeim tíma sem bókin spannar. Ef
gera á skrá yfir virk eldfjöll á jörðinni
verður að byrja einhvers staðar og ekki
fráleitt að miða við lok ísaldar, því þau
mörk eru glögg víðast hvar á norðurhjara
veraldar. Höfundar gera sér grein fyrir að
upplýsingar þær sem þeir hafa eru aðeins
brot af heildarmyndinni, eins og berlega
kemur fram á fyrstu síðu bókarinnar þar
sem er listi yfir fyrri eldfjallaskrár. Árið
1650 var listi Vareniusar 3 blaðsíður og 21
eldgos í 27 eldfjöllum en síðan hefur þekk-
ingin aukist jafnt og þétt.
Upplýsingar um ísland eru á bls. 103—
106. þar er getið 68 eldstöðva og 181 eld-
goss á tímabilinu —7050 (Krafla) fram til
1980 (Krafla aftur). Giskað hefur verið á
að hérlendis verði eldgos fjórða hvert ár.
Því ættu að hafa orðið um 2500 eldgos á
landinu frá lokum ísaldar. Mikill hluti
þeirra gosefna sem upp hafa komið á þessu
tímabili er grafinn undir yngri myndunum
og öskulög koma ekki frá nándar nærri
öllum eldgosum. Við náum því aldrei að
rekja öll eldgos sl. 10.000 ár, en auðvelt
ætti að vera að margfalda þekkingu okkar
á eldvirkninni eins og hún birtist í þessari
bók. Vafalaust verður tala þekktra elds-
töðva og eldgosa á íslandi orðin hærri í
næstu útgáfu þessarar bókar. Bókin er
mjög gagnleg, þótt auðvelt sé að finna á
henni galla. Hún sýnir okkur einnig hve
mikið verk við eigum eftir í könnun lands-
ins og kynningu vísinda okkar á alþjóða-
vettvangi.
Helgi Torfason.
96