Náttúrufræðingurinn - 1965, Page 42

132
N ÁT T Ú RUF RÆÐINGURINN
hjallans gætti hæst upp frá vatninu, þótt ekki sæjust þar merki
um eiginlegan malarkamb. Þá er viss skekkja fólgin í því, að oft
var hjallinn gróinn, en reynt var þó að finna þykkt jarðvegsins á
þeim stcjðum, sem mælt var frá.
Til mælinganna var notaður „Wild“ hæðarmælir, og allar mæl-
ingar umreiknaðar á meðalvatnsborð Þingvallavatns samkvæmt
kerfi Sogsvirkjunar, sem gefið er upp með 102,46 m y. s. Á kortinu
á 6. mynd eru mælingarstaðir merktir og hæð strandlínunnar skrif-
uð við.
Vestan Þingvallavatns nær strandlínan norðan frá Skálabrekku-
vík suður í Svínanes. Sunnan vatnsins finnst hún á kaflanum frá
Hagavík austur að Sogshorni. Austan megin er strandlína nokkru
lægri í Mjóanesi, Miðfelli og beggja megin út frá því og enn frem-
ur í hrauninu upp af Sprænutöngum (Pálmi Hannesson 1934). Við
norðanvert vatnið frá Mjóanesi að Skálabrekkuvík fundust ekki
fornar strandlínur.
Norður frá Skálabrekkuvík eru fornar ósmyndanir eftir á, sem
einhvern tíma hefur runnið þar út í Þingvallavatn, þótt hennar
sjáist lítt merki nú. Þingvallahraunið, sem þekur allstórt svæði vest-
an Almannagjár, hefur runnið allt vestur að Skálabrekkuási, og ná
strandmyndanirnar að nokkru leyli út á hraunið (sjá 8. mynd). Hér
má sjá hvern malar- eða sandkambinn upp af öðrum sveigjast í boga
8. mynd. Öxará og ósar hennar í Þingvallavatn. Framburðardrúlda Öxarár
hjá Brúsastöðum er sýnd með fínum punktum. Um hana liggja farvegirnir
1—3 í Árfar, og síðan til óss hjá Skálabrekku. í hinum forna ósi eru el'stu,
stærstu malarkambarnir sýndir sem punktaröð, hinir eru gefnir til kynna með
strikalínum. Farvegur 4 á drúldunni liggur til Almannagjár eins og núver-
andi farvegur. Sýnd eru gjár og misgengi og vesturjaðar Þingvallahrauns
auk bæja. Hraunið vestan Almannagjár heitir Kárastaðahraun, en er Jiér
fellt undir samheitið, Þingvallahraun.
Abb. 8. Unterlauf des Öxará-Flusses mit einer all,en, jetzt trockengelegten
Miindung bei Skálabrekka und der heutigen bei Þinguellir. Gezeigt sind
Verwerfungen, gjás und der Westrand der Þinguellir-Lava, sowie Höfe. Der
Schutlkegel der Öxará bei Hrúsastaðir ist feinþunktiert. Auf diesem sind er-
hennbar trockene Flussbetten 1—3, die alle zu dem verlassenen Flussbett Árfar
hinfuhren. Als die Öxará hier entfangfloss, befand sicli ilire Mundung bei
Skálabrekka. Aus dieser Zeit stflmmen Strandwtille, die auf der Lava liegen.
Sie sind zahlreich und gehen einer liefer als der andere bis hinunter zum heu-
tigen Niveau des Sees.