Náttúrufræðingurinn - 1965, Blaðsíða 48

138
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
þar sem mælt var upp í mjög skýran brimhjalla, reyndist hún vera
11,15 m yfir vatnsborði.
Austan vatnsins eru skýrastar strandlínur í Miðfelli og beggja
megin þess. í Miðfelli sjálfu er brimhjalli, nokkuð skýr, þar sem
það gengur út að vatninu (sjá mynd 9). Hæð ltans mældi ég á tveim
stöðum, og bar mælingunum vel sarnan: 7,80 m og 7,30 m yfir
vatnsborði. Ekki sáust þarna nein merki um hærri strandlínu en
þessa. Norðan og sunnan við Miðfell liggja strandmyndanirnar ofan
á Miðfellshrauni, svo að þær hljóta að vera yngri en það. Norðan
fjallsins var liæðin ekki mæld, en sunnan þess mældist mér hún
vera á tveim stöðum 7,75 og 7,85 m. Frá ströndinni við Miðfell snar-
dýpkar vatnið niður á 70 m dýpi, og getur þar tæplega verið um
annað en hraunbrún að ræða. Fremst á þeirri hraunbrún hefur
myndazt grandi, eða malarrif, suður frá fjallinu af mölinni, sent
barst þaðan. Efnið í grandanum er allt komið úr Miðfelli, en það
er þarna úr mjög ólivínríku bólstrabergi, og þekkist því auðveldlega.
í Mjóanesi er allhár gervigígur rétt austan við bæjarhúsin. Aust-
an í honum hefur myndazt skýr strandlína, og er hæð hennar 6,50
m yfir vatninu.
Hraunið við Sogshorn reyndist 9,00 m hærra en meðalvatnsborð
Þingvallavatns. Mælt var á gljúfurbarminum neðan við hraunhól,
sem þar er (hskammt frá. Hafi áin á þessum stað upphaflega verið
2 m djúp, sem eftir aðstæðum gæti vel hafa verið, hefur yfirborð
vatnsins verið I I m hærra en nú. Er hraunstíflan þannig langsenni-
legasta orsökin lyrir myndun lægstu strandlínunnar.
Mér virðist, að hér sé um eina og sömu strandlínu að ræða. Hæð
hennar reyndist mjög svipuð sunnan og vestan vatnsins, eða um 11
m. Einu mælingarnar, sem gáfu verulega frábrugðna niðurstöðu,
voru mælingarnar við Miðfell og í hinum forna Öxarárósi hjá Skála-
brekku. Strandlínan austan vatnsins í Miðfelli og við það reyndist
rúmum 3 m lægri. Væri hér um aðra lægri strandlínu að ræða, ætti
II m strandlínan að sjást í Miðfelli, svo framarlega sem hún hefði
ekki sokkið undir vatnsborð áður, en þar sér hennar alls engin
merki. Ég hygg því, að hér sé sama strandlínan á ferðinni, og hafi
hún upphaflega legið hærra, en síðar hafi landið austan vatnsins
sigið sem mismuninum nemur. Nú sjást ekki eiginlegar misgengis-
sprungur svo ungar austan Miðfells, en gjá er þar í hrauninu neðan
við Drift. Nægir að gera ráð fyrir, að landið austan gjárinnar hafi