Náttúrufræðingurinn - 1965, Blaðsíða 38

128
N ÁT '1 ’ Ú R11F RÆÐIN GURINN
og er því óhægt um vik að tímasetja lónin og jökulöldurnar, sem
liér var lýst.
Þegar dró að lokum ísaldar, brá svo við, að sá jökulbunki, sem
þakti meiri hluta landsins, mörg hundruð metra þykkur, er ísiild
var í algleymingi, tók að láta undan síga fyrir hlýnandi veðráttu, og
jaðar hans hörfaði inn til lands. Jafnframt breyttist á ýmsan hátt
rennslisstefna skriðjökla. Þeir löguðu sig betur eftir landslaginu,
þegar þeir fóru að þynnast, og með tímanum leystist jökullinn, sem
áðnr var heill og óskiptur, í sundur og til urðu sérstakir jöklar yfir
nokkrum svæðum, aðskildir frá meginjöklinum á austanverðu há-
lendi landsins (sjá um þetta Guðm. Kjartansson 1943, 1955). Þann
ig fór á Suðvesturlandi. Þar myndaðist sérstök jökulhetta yfir Reykja-
nesfjallgarðinum, og gengu skriðjöklar til beggja handa norðvesturs
og suðausturs, út frá ísaskilum, sem munu hafa legið eftir fjallgarð-
inum endilöngum. Gætum við hugsað okkur þennan jökul eitthvað
í líkingu við Langjökul nú. Þetta er ekki ólíklegt, því að úrkoma
er mikil á suðvestanverðu landinu og mjög sennilegt, að svo liafi
einnig verið á ísöld og í lok hennar. Jökulí jallið á skaganum hefur
náð vel upp fyrir snælínu og jress vegna ekki hjaðnað strax, en hald-
izt sem sjálfstæð jökulhetta um tíma, óháð miðlandsjöklinum.
Um þennan „Langjökul“ Reykjanesskagans vitna jökulrákir bezt,
sem stefna norðvestur og suðvestur af fjallgarðinum. En auk þeirra
þekkist á Álftanesi jökulgarður, jrveralda, senr hlóðst upp við fram-
jaðar jressa jökuls á stöðnunartímabili, (sbr. T. Tryggvason & f.
Jónsson 1958, og Þorl. Einarsson 19ö 1 b). Þess má og geta, að í Mela-
sveit á milli Akrafjalls og Olvers eru miklir jökulgarðar, þveröldur,
sem ýtzt hafa saman við sporð á skriðjökli, sem skriðið hefur ut
Svínadal eða að einhverju leyti út Hvalfjörð (sbr. Guðm. G. Bárðar-
son 1923). Hafa þær verið settar í samband við „Álftanesstigið" og
taldar myndaðar á því (Þorleifur Einarsson 1960).
Merki hafa fundizt hér á landi um kuldaskeið í lok ísaldar líkt því,
sem varð í Skandinavíu og Norður-Ameríku, alls staðar um sama
leyti. Stóð kuldatími þessi frá 9000—8100 fyrir Krists burð. ísöld er
látin enda og nútími hefjast við lok hans. Kuldaskeið Jretta nefnist
„yngra holtasóleyjarskeiðið” (Júngére Dryaszeit). Nú orðið má telja
víst, að hér á landi hafi Búðaröðin ekizt upp við framgang jökuls á
„yngra holtasóleyjarskeiðinu“, og í samræmi við það er það hérlendis
nefnt Búðaskeið (Guðm. Kjartansson 1964 a og Þorl. Einarsson