Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1970, Side 64

Náttúrufræðingurinn - 1970, Side 64
182 N ÁTT Ú RU F RÆÐINGURINN öllu heldur brotlínur og misgengi séu austan undir Fögrufjöllum og stjórni stefnu Skaftár að verulegu feyti á þessu svæði. Fögrufjöll sjálf eru móbergshryggur, vafalítið myndaður við sprungugos undir jökli og eru líklega mjög ung myndun. Eg hef áður að því vikið, að framhald Eldgjár-sprungunnar muni vera að finna einnig austan Skaftár (Jónsson 1954). Virðist nú fengin stað- festing á því (Kjartansson 1962). Líklegt virðist mér, að Skaftá renni þar við vesturhliðina á breið- um sigdal, en austurmörk hans myndi línu unr Blæng—Varmár- fell—Galta og hæðadrög þar vestur af. Sprungur liggja um Blæng vestanverðan og líklega eru þar misgengi nokkur, þó ekki sé það ennþá nægilega vel athugað. Laki sjálfur er brotinn um jrvert af sprungum, sem stefna eins og gígaröðin, frá norðaustri til suð- vesturs. Gígaröðin, sem gaus 1783, er í sigdal, og hefur þar sigið bæði áður en gosið varð 1783 og síðar. Það er atliyglisvert, að sprung- unum suðaustanmegin í Laka hallar móti suðaustri um nálægt 87° (1. mynd). Eldborgarraðirnar, eins og venja er hér um sveitir að nefna gígaröðina miklu, sem síðast gaus 1793, eru í sigdal, sem á skerinu næst vestan við Laka er unr 200 m breiður. Þarna er því um að ræða sigdal í öðrum stærri og eldri sigdal. Flliðstætt dæmi eru Bláskógar milli Almannagjár og Hrafnagjár. Tæpast er rétt- nefni að tala um sprunguna, sem Eldborgaraðirnar eru á, í eintölu. Fremur virðist vera um mjótt sprungubelti að ræða, senr gosið hef- ur á. I-Iafa gígir myndazt ýmist til hægri eða vinstri á því sprungu- belti. Sums staðar eru jafnvel tvær gígaraðir hlið við hlið, t. d. norðaustur af Laka. Ekki sýnist mér ástæða til að efast um að áður hafi gosið á þessu sama sprungubelti, og önnur eklri gígaröð er lítið eitt norðvestur af Laka, og sjást nokkrir gíganna ennþá upp úr hrauninu frá 1783. Áframhald þeirrar gígaraðar er e. t. v. lítil gígaröð sunnan megin við Lambavatn, en hana fann ég fyrst sum- arið 1968, nánar tiltekið hinn 26. júlí, og legg ég til, að þeir verði nefndir Lambavatnsgígir. Er þeim nánar lýst annars staðar. Austur af þeim virðíst vera misgengi með stefnu eins og Eldborgaraðir. í dalnum milli Fögrufjalla og Blængs—Varmárfells—Galta hafa því jarðeldar leikið lausum hala eftir að ísa leysti af svæðinu. Hvað oft þar hefur gosið á þeim árþúsundum vitum við ekki, en líklegt
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.