Náttúrufræðingurinn - 1970, Qupperneq 105

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
223
sota, Bandaríkjunum). Erlendis er talið æskilegt að fjarlægja sem
mest af mó úr mýrunum, áður en jjær eru teknar til ræktunar,
einkum ef j>ær eru djúpar. Þegar mýri, sem inniheldur mjög um-
myndaðan (svartan) mó, er ræst fram og þurrkuð, skreppur mór-
inn saman og verður harður og þess vegna óheppilegur jarðvegur
fyrir flestar jurtir.
Mýrarjörð er jafnan köld, enda er vatn mikið í mýrunum, svo
að j^ær hitna seint af sól. Vegna uppgufunar eyðist og mikill hiti,
svo að hitastig jarðvegsins verður lágt.
Ummyndun ntós er mæld eða öllu heldur metin í húmusgráðum,
Hl— HIO, eftir því hvernig móefjan hagar sér, þegar lítið eitt af
jarðvegi beint úr mýrinni er kreist í hendi. Þessi aðferð er kennd
við Svíann Lennart von Post (1925). Þessi 10-gráðuskipting er al-
gengasta og handhægasta aðferðin til að meta til hverra nota ákveð-
in mýri sé bezt. Hl— H3 er mosamór, hæfur til framleiðslu á mó-
mylsnu. H3—H5 er heppilegur jarðvegur til ræktunar, en H6—HIO
er svartur mór, sem skreppur saman og verður harður við þurrkun
og Jtví nær einungis nothæfur til eldsneytis.
Ef landið er þurrkað með frantræslu, verður að stilla henni í hóf
þannig, að landið þorni ekki um of og fari að blása upp. Mótak
jtarf líka að framkvænta nteð gát, ef ekki eiga landspjöll að hljót-
ast af. Unt þetta er óþarfi að ræða nánar hér, þar sem mótak til
eldsneytis þekkist varla lengur hér á landi. Þó ltef ég haft spurnir
af, að mór hefur verið tekinn á einstöku bæjum á hverju suntri
allt til jtessa, einkum vestanlands.
Myndun mómýra.
Mórinn er ung jarðmyndun. Elztu mólögin teljast vera frá lok-
um ísaldar eða 10—12 þúsund ára gömul. Segja ntá, að mýrarnar
séu óbein afurð ísaldar, því að jökullinn mótaði yfirborð landsins
í skálar og lægðir og ruðningsgarða, þannig að afrennsli stöðvaðist
og vötn gátu myndast, sent síðar urðu að flóum og mýrum. Þegar
jökullinn hörfaði af landinu fylltust allar lægðir á láglendi af vatni.
í vötnum þessum og lónurn myndaðist smám saman alls konar svif-
gróður jurta og dýra og einnig rótfastir þörungar og vatnajurtir.
Gróður var niestur nteðfram ströndum vatnanna, en smánt saman
færðust bakkarnir utar og vötnin fylltust loks, seinast í miðjunni,