Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1970, Side 108

Náttúrufræðingurinn - 1970, Side 108
220 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN Seigar langar trefjar í mónum stafa venjulega frá fífu, horblöðku eða elftingu. Nú á dögum vex ekki skógur eða kjarr í íslenzku mýrunum. Svo liefur þó áður verið — þegar loftslag var hlýrra en nú. Það sýna lurkalögin tvö, sem hvarvetna er að finna í mýrunum. Þessir lurkar , eru þó ekki af stórvaxnari trjám en þeim, sem nú vaxa í íslenzk- um birkiskógum. Annað sérkenni íslenzku mýranna er afmörkuð öskulög, sem finnast í flestum mýrum og stafa frá eldgosum á mynd- unartíma þeirra. Hámýrar með lningumyndað yfirborð, líkastar skál á hvolfi að lögun, eru algengar í nágrannalöndum okkar, t. d. á frlandi og Þýzkalandi og einnig á Norðurlöndum, en eru ekki til hér á landi. Efri hluti þessara mýra er myndaður af svarðmosa (Sphagnum). Svarðmosi er að vísu til hér, en hefur ekki náð að verða ríkjandi jurt í mýrunum. f.ágmýrar hafa oft breytzt í hámýrar, þegar þær hækkuðu. Svarðmosinn getur sogað í sig mikið vatn og kemst af með litla steinefnanæringu og hagnýtir því bezt skilyrðin, þegar mýrarnar hækka og steinefni hætta að berast til þeirra frá landinu umhverfis. Þetta skýrir ef til vill hvers vegna hámýrar hafa ekki orðið til hér: íslenzku mýrarnar eru steinefnaríkar og vöxtur þeirra hefur verið mjög hægfara. Þær hafa ekki náð að þróazt í hámýrar. I efri lögum hámýra er mosamór, sem er gerður nær eingöngu úr svarðmosa; liann er léttur í sér og ljós að lit, en neðar er dökk- ur stararmór. Sem verzlunarvara er mosamórinn yfirleitt miklu verð- meiri en stararmór. Verð á mómylsnu úr mosamó getur verið allt að 40 sinnum liærra en á mó til eldsneytis, miðað við þyngd. Aska í hámýrum er mjög lítil, oft ekki nema 1—2% af þurrefni. Hitagildi er um það bil 5200 kcal/kg í lífrænu efni. Aska í svart- mó eða stararmó er yfirleitt hærri, oft um 10—12% af þurrefni. í íslenzkum mó er aska oftast mun meiri eða 20—30%. Aska í món- um stafar sumpart frá jurtunum sjálfum (lífræn aska), sumpart frá leir og sandi, sem borizt hefur í mýrina (steinefnaaska), og í ís- lenzku mýrunum einnig frá eldgosum, sem orðið hafa á myndunar- tíma þeirra. Hitagildi í stararmó er um það bil 5700 kcal/kg í lífrænu efni og gildir það einnig um íslenzka móinn. Hér á landi er á stöku stað til mór með hitagildi um og yfir 6000 kcal/kg. Þetta á þó aðeins
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.