Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1970, Qupperneq 109

Náttúrufræðingurinn - 1970, Qupperneq 109
N ÁT T Ú R U F RÆ ÐINGURINN 227 við um einstaka litla mýrarliletti, t. d. hluta af Búðamýri á Snæ- fellsnesi og mýri hjá Kolgröfum og Kvíabryggju. Mór í íslenzkum mýrum er yfirleitt vel rotinn stararmór eða svartmór. Húmusgráða oftast á bilinu H6—H9. Mór er elztur og mest ummyndaður neðst í mýrunum, ef þeim hefur ekki verið raskað af mannavöldum. Samsetning mós og eigin- leikar eru því mismunandi eftir dýpt og einnig er samsetning mis- munandi eftir láréttri stefnu, t. d. vegna ólíkra gróðurskilyrða. Við rannsókn mómýra þarf því að gera boranir og taka sýni á mörg- um stöðum. Á þann hátt einan er unnt að fá rétta hugmynd um dýpt og magn og gæði mólaganna. Myndunarhraði mómýra er mjög misjafn á ýmsum stöðum. Hér á landi hefur hann vart verið meiri en 1 m á 2000 árum til jafn- aðar. í erlendum mýrum, t. d. á Þýzkalandi, hefur hækkun mælzt h. u. b. 1 m á þúsund árum eða 1 mm á ári til jafnaðar. Nú á dögum er mæling geislavirks kolefnis notuð til aldursákvarðana mólaga (C14-aðferð) hér á landi, þó einkum lög af eldfjallaösku. Einstaka dæmi eru um það, að unnt hefur verið að ákveða ald- ur eða myndunarhraða mólags með sögulegum rökum. í Oldenburg á Þýzkalandi fannst árið 1904 akvegur í jarðlagi undir 1.8 m þykku mólagi. Með vissu varð vitað, að vegur þessi hafði verið notaður h. u. b. árið 54. Á 1850 árum hafði því mólagið vaxið um 1.8 m eða um 1 m á þúsund árum. Öskulögin í íslenzku mýrunum hafa verið notuð til að ákveða vaxtarhraða eða hækkun þeirra. Sum þessi öskulög má tímasetja af sögulegum heimildum, þ. e. þau sem urðu til í eldgosum frá því eftir landnám, en önnur með C14-mælingu eða á annan hátt. Rann- sóknir Þorleifs Einarssonar (1962) á jarðvegssniðum úr íslenzkum mýrum sýna, að þykknun mýranna er mjög mishröð. Á sögulegum tíma, þ. e. síðustu 1100 árin, er hún 0,49 nnn á ári, og er það meira en á nokkrum eldri tíma. Á síðara birkiskeiðinu (efra lurkalagið) verður þykknunin minnst og er þá 0,18 mm á ári. Mór er ekki aðeins í mýrunum, heldur finnst mór einnig undir sjó sums staðar með ströndum fram, svonefndur fjörumór. Þekkt- asta dæmið er Seltjörn á Seltjarnarnesi og kringum Akranes, en annars er fjörumór til víða um land. Þetta er talið öruggt merki þess, að land hafi sigið á þeim stöðum, því að fjörumórinn er mynd- aður af sams konar gróðri og mýrarmórinn.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.