Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1970, Page 122

Náttúrufræðingurinn - 1970, Page 122
240 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN til fjalla og lengst norður. Lifir t. d. á Grænlandi. Fer sjaldan djúpt í jörð. A Islandi er hann algengur bæði í byggð og uppi á hálendi í margs konar gróðurlendi, t. d. í kjarri, lynglendi, undir mosa á steinum o. s. frv. Telja sumir mosa-ánamaðkinn hafa hjarað af síðustu ísöld í norðlægum löndum. Stóri ánamaðkur (Lumbricus terrestris) er að öllum líkindum innfluttur með varningi í fyrstu og hefur einnig verið fluttur inn af ásettu ráði til afnota fyrir veiðimenn bæði til Akureyrar og Reykjavíkur, en ekki er hann algengur. Fannst fyrst á Skagaströnd árið 1885. Fundinn í Reykjavík, Akureyri, Laxamýri, Húsavík og sennilega víðar. Lifir í djúpum, frjósömum jarðvegi. Sums staðar kallaður skozkur ánamaðkur. Hann er oftast 15—25 cm á lengd. Framhlutinn fjólubrúnn með „Iris-gljáa“ á baki. Neðri hlið ljós. Fölbleikur aftan við beltið með mjóa, dökka rák á baki. Grár ánamaðkur (Allobophora turgida og /. trapezoides) er oft 10—15 cm á lengd, gráleitur og getur slegið á hann græn-, blá- eða rauðleitum blæ. Mun vera innfluttur og lifir í ræktarjörð í byggð. Fundinn á Akureyri, Reykjavík, Grindavík, Djúpavogi og Lauga- bóli við Isafjörð. Mest af honum á Akureyri og í Reykjavík. Fannst á Akureyri á 19. öld (A. caliginosa). Lœkjar-ánamaðkur (Eiseniella tetraedra) er fundinn á nokkrum stöðum, bæði norðan lands og sunnan. Hann er venjulega aðeins 4 cm á lengd, mógrár á lit. Lifir í bleytu, t. d. við læki. Hinar tegundirnar 6 eru fremur sjaldgæfar. Talið er að skozkir laxveiðimenn hafi flutt stóra ánamaðkinn til Akureyrar um eða laust fyrir aldamótin 1900 og sleppt í húsa- görðum. Væri fróðlegt að fá fréttir af innflutningi maðkanna. Þeir slæðast og stundum með varningi, bæði frá útlöndum og milli staða á íslandi. Venjulegur tún- og garða-ánamaðkur hér á landi er tegundin Lumbricus rubellus, 7—12 cm á lengd með 95—150 liði. Veiðimenn nota hann talsvert í beitu, ásamt stóra ánamaðki (L. terrestris), þar sem hann finnst, en það er fremur óvíða. (Hve hátt yfir sjó hafið þið fundið ánamaðka?) Litli mosa-ánamaðkurinn er t. d. fundinn undir steinum í mosaþembunni efst uppi á Esju í um 850 m hæð. Hann er 2—4 cm á lengd með 80—100 liði. Ánamaðkar eiga marga óvini. Ýmsir fuglar lifa á þeim. „Maðk- inn tíni þrátt um byggð“ kveður Jónas Hallgrímsson um lóuna.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.