Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1979, Síða 134

Náttúrufræðingurinn - 1979, Síða 134
er nú. Land það er hraunið rann yf- ir er á þessum stað sennilega nokkuð á þriðja tug metra neðan við núver- andi sjávarmál. Verður tilvera byggð- ar í Skjaldbreið, sem áður er getið skiljanleg út frá ])essu. Milli Botna- hrauns og Eldgjárhrauns hjá Botnum er sandlag allþykkt. Þar af leiðir að Botnahraun er sannanlega verulega eldra en Eldgjárhraunið í Landbroti en eins og þegar er getið er það hraun vart yngra en 5200 ára. Því gæti Botna- hraun verið 6000—8000 ára og e.t.v. eldra. Telja verður að nú séu fengnar nær óyggjandi sannanir fyrir því að sjáv- arstaða hafi verið verulega lægri, en nú er, fyrir um 7000—9000 árum og svo virðist og hafa verið fyrir um 2000 árum (Guðmundur Kjartansson 1964, Sigurður Þórarinsson et al. 1957, Jón Jónsson 1957, 1971, Elsa Vilmundar- dóttir 1977, Sigmundur Einarsson 1978) og ekki óliklegt að fyrir um 7000 árum hafi yfirborð sjávar við strendur íslands verið allt að 20 m lægra en nú er. Að svo komnu máli verða ekki fundin nein rök gegn því að Botnahraun, þ. e. Skaftáreldahraun hið fyrsta liafi runnið einmitt á þess- um tíma . Að útliti og gerð er Botnahraun mjög ólíkt Eldgjárhrauni og auðþekkt frá því, en er hins vegar mjög líkt Skaftáreldahrauni. Samsetningu þess má ráða af Töflu VIII og efnagrein- ingunni í Töflu VII. Ég hef áður oftar en einu sinni lialdið því fram að Botnahraun gæti verið úr Hálsagígum komið. Síðuslu athuganir sýna hins vegar, svo að ekki verður um deilt, að svo getur ekki verið. Verður því næsta spurning sú hvaðan Botnahraun sé komið. Skaftdreldar liinir fyrstn. Það er löngu vitað að áður hefur gosið á sömu línu og þeirri er Skaft- áreldar 1783 komu frá. Thoroddsen (1894) mun fyrstur hafa á það bent, en síðar Sapper (1908) og síðar ýmsir fleiri. Sumir gíganna frá þessu gosi eru á sönm gígaröð og þeirri er gaus 1783, og getur því verið erfitt að greina hvað tilheyrir hverju gosi. Tafla VIII. Steintegundir í Botnahrauni I II III Meðaltal Plagioklas 48,4% 48,0% 50,8% 49,0% Pyroxen 43,0% 41,8% 44,0% 42,9% ÓI ivín 2,9% 2,5% É5% 2,3% Málmur 5,6% 7.6% 3,6% 3,2% Dílar : Plagiokla: s 6,6% 6,6% 5,7% 8,5% Pyroxen 2,2% 2,7% 0,5% 1-8% Ólivín É0% 0,9% 0,6% 0,8% Tala punkta 1078 1020 1091 3189 228
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.