Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1979, Qupperneq 135

Náttúrufræðingurinn - 1979, Qupperneq 135
Hraunin eru eins að gerð og er því hætt við að menn verði ekki á eitt sáttir hvað þetta varðar. Grunar mig sterklega að eldri gígirnir séu veru- lega íleiri en ætlað liefur verið. Líklega er það Robson (1952) sem fyrstur manna bendir á að hraunið siiður af Botnum muni geta verið frá gosi á Lakasvæðinu endur fyrir löngu. Hann segir (bls. 105) „This evidence suggests that an older Laki lava may underlie the 1783 lava and the Eld- gjá lava“. Hraungíg lítinn fann ég í Austur- gjánni 1908, sem ég tel ekki ástæðu til að efast um að sé frá hinu fyrra gosi. Hann er aðeins norðan við gíginn frá 1783. Gígurinn var hálffylltur snjó og varð því ekki séð hve djúpur hann er. Úr þessum gíg náðist gott sýni af hrauninu og er það — held ég að segja megi — óþekkjanlegt frá Skaftárelda- hrauninu frá 1783. Austur við jökulröndina eru tveir stórir liraungígir, sem ætla rná að séu frá gosi sem varð á þessu svæði eftir að síðasta kuldaskeiði lauk. Jökullinn hefur að nokkru gengið yfir þá, borið á j)á urð, og jökullækir liafa grafið gil inn í þá einkum að vestan. Hraun- ið kringum j)á er að mestu kornið undir aura og sanda, framburð jökul- lækja. í nyrsta gígnum sér enn í hraun- ið, sem úr lionum hefur runnið og mátti Jrar ná í sýni af jrví. Sjá töflu IX. Aðrir gígir í jicssari eldri gígaröð eru mest úr ösku, vikri og gosmöl. Svo er um einn stóran gíg í Austur- gjánni. Trúað gæti ég jrví að sá væri |)að er nefnt var Rauðöldur, en j)að örnefni var Jrekkt fyrir gosið 1783 (Sveinn Pálsson 1945). Skammt vestan við Laka er stór sporöskjulagaður öskugígur frá |)essu fyrsta gosi. Ösku- og gosmalargígir virðast hafa verið meira áberandi í jjessum fyrstu eld- stöðvum heldur en varð við gosið 1783. Voru kannski stöðuvötn í daln- um Jtegar þar gaus fyrst? Hraun, eldri en frá gosinu 1783, koma fyrir á nokkrum stöðum á svæð- inu bæði austan og vestan Laka, en fleiri eldstöðvar eru á Jjessu svæði og mun })ví reynast erfitt að greina þau öll að svo öruggt geti talist. Hvað sem [)ví líður er nú Ijóst að Botnahraun Tafla IX. I II III Meðaltal Plagioklas 47,4% 48,3% 51,7% 49,1% Pyroxen 39,2% 43,0% 44,2% 41,1% Ólivín 3,8% 1.7% 1,3% 2,3% Málmur 9,6% 6,9% 5,8% 7,4% Dílar : Plagioklas 4.0% 3,9% 5,8% 5,9% Pyroxen 2.8% i.o% 1,0% 1,6% Ólivín 0,4% 0,3% 0,2% 0,3% Tala punkta 418 1022 1087 2527 229
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.