Náttúrufræðingurinn - 1990, Blaðsíða 18

þykkra vikurlag að ræða en neðar. En
lynggróðurinn hefur orðið miklu
harðar úti en annar gróður, einkum
sígræna lyngið. Það var allt hálfvisn-
að, líkt og sviðið. Var langmestur
hluti fellsins gróðurlaus tilsýndar, þótt
nýgræðingur leyndist innan um ösk-
una.
Annað meginöskusvæðið var Eyja-
fjallasveitin. Öskulagið, sem þar féll,
mun að vísu hafa verið heldur þynnra
en í Fljótshlíðinni, og minna um gróf-
an vikur. Samt var þar víða enn 4-6
cm þykkt öskulag eins og í Fljótshlíð-
inni, en miklu minna gætti þar vikur-
skaflanna. Gróðri er þar svo farið, að
valllendisbrekkur eru í hlíðum, en
mýrar á flatlendinu. Yfirleitt mátti
segja, að þar sæjust nú litlar minjar
öskufallsins á gróðri, þegar yfir landið
var litið, þótt askan væri hvarvetna í
rót. Gróður var alls staðar samfelldur,
þótt hann væri í gisnara lagi, þar sem
mest var um öskuna. Eins og í Fljóts-
hlíðinni voru það hávöxnu plönturn-
ar: grös og starir og hinar hærri blóm-
jurtir, sem mest bar á. Lágvaxni og
skriðuli gróðurinn, einkum mosinn,
virtist hafa beðið þar mestan hnekki,
og sums staðar horfið með öllu. Gróð-
ur í vötnum og tjörnum reyndist og
minni en ég átti von á. Var greinilegur
munur þess, hversu vatnagróður allur
var fjölskrúðugri jafnskjótt og komið
var út í Landeyjar, þar sem engin aska
féll að ráði. Liggur því nærri að ætla,
að öskufallið hafi valdið tjóni á vatna-
gróðrinum, því að naumast verður
þessi munur skýrður á annan hátt.
Þegar dró til fjalla var hið sama að
segja um gróðurinn og í Fljótshlíðinni.
NIÐURSTÖÐUR
Skal þá í stuttu máli skýrt frá hinum
helztu niðurstöðum af athugunum
mínum um áhrif öskufallsins á gróður-
farið. Á langmestum hluta láglendis
þess, sem askan féll yfir, hefur gróður
engan verulegan hnekki beðið, jafnvel
ekki á þessu sumri. Að vísu geri ég
ráð fyrir, að heyfall hafi orðið nokkru
minna en annars vegna þess að gróður
var gisnari, en þó naumast svo, að um
verulegt tjón hefði verið að ræða. Ein-
ungis þar, sem askan og vikurinn
höfðu sópazt saman í driftir og skafla,
svo að öskulagið er yfir 8-10 cm þykkt
var enn gróðurlaust með öllu í lok júlí
mánaðar. Ekki er þó örvænt um, að
upp úr hinum grynnri sköflum kunni
að spretta jafnvel nú síðsumars eða á
næsta sumri, þar sem rætur og jarð-
sprotar eru enn með fullu lífi. Þykku
skaflarnir munu þó hins vegar bíða
ógrónir, unz gróðurinn teygir sig yfir
þá frá gróðurlendinu, sem að þeim
liggur. Þeir eru hins vegar svo litlir að
flatarmáli, að ekki er þar um veruleg
landspjöll að ræða, þegar frá eru tekn-
ar örfáar jarðir. Annað mál er það, að
harðvelli a.m.k. verður seinunnið til
heyskapar fyrst um sinn, þar sem ekki
verður komið við vélum. Þá er og
nokkur hætta á, að úr vikursköflunum
fjúki, meðan ekki nær að gróa yfir þá,
og kann það vikurfok að valda spjöll-
um á gróðri.
Um heiðar og afréttarlönd er öðru
máli að gegna. Að því er mér var tjáð,
er nokkur hluti af afrétti Rangæinga
hulinn svo þykku vikurlagi, að hann
má ónýtur teljast um ófyrirsjáanlegan
tíma, og sumt ef til vill til fullnustu.
En ekki kom ég á þau svæði, svo að
ég get ekkert um þau sagt af eigin sjón
né raun. (Sumarið 1965 fór ég nokkuð
um afréttina við Fjallabaksveg syðri.
Bar gróðurinn þar enn minjar gjósku-
fallsins frá Heklu 1947. Var ljóst að
þar hafði gjóskan kæft gróðurinn á
mörgum stöðum og uppblásturinn síð-
an tekið við. Vikurinn var miklu gróf-
gerðari en niðri í byggðinni og mátti
víða sjá þar enn mola á stærð við
12