Náttúrufræðingurinn - 1990, Blaðsíða 59

hafa lágt eðlisviðnám, en basalthraun-
syrpur hærra. í einstökum syrpum er
bæði að finna hraunlög og brotaberg.
Vera má, að misgengi hafi oft raskað
jarðlögum þannig, að móberg og bas-
althraun standist á sitt hvorum megin
við sprungu. í slíkum tilfellum er erf-
itt að skera úr um það, hvort vatnsæð
í borholu eigi tilveru sína að þakka
misgengi eða lekum lagamótum.
Hitastigull er geysilega hár í borhol-
unni í Stardal. Sú hola liggur aust-
an við Krísuvíkursprungusveiminn.
Skýra má þennan háa hitastigul með
því, að hið forna háhitakerfi, sem rek-
ið hefur út úr gosbeltinu, sé þar undir.
Hefur það ekki náð að kólna jafnmik-
ið og jarðhitakerfin í Mosfellssveit,
vegna þess að Stardalur hefur ekki
enn náð að reka inn í Krísuvíkur-
sprungusveiminn.
Laugardalur og Biskupstungur
í ofanverðri Árnessýslu, í Biskups-
tungum og Laugardal, er lághita að
finna á mörgum stöðum (8. mynd).
Nær öll varmaorkan (>90%) er þó
bundin við örfáa staði (8. mynd). Ef
Reykholt er undanskilið virðast afl-
mestu jarðhitastaðirnir að mestu
bundnir við tvö belti sem liggja um
það bil A-V.
Brotalínur með NNA-stefnu eru
ríkjandi í uppsveitum Árnessýslu, en
sprungur með ANA- og N-S stefnu
eru þó allmargar og taldar yngri (Lúð-
vík Georgsson o.fl., 1988). A nokkr-
um jarðhitastöðum hafa fundist óyggj-
andi merki um hreyfingar á NNA-
lægum sprungum á nútíma eins og við
Laugarvatn, Efri-Reyki og Laugarás
(Lúðvík Georgsson o.fl., 1988).
Á nokkrum jarðhitastöðum austan
við það lághitasvæði, sem hér er til
umræðu, eins og t.d. við Brúarhlöð,
sést að heitt vatn kemur upp þar sem
NNA- og ANA-lægar sprungur skerast.
Samkvæmt tvívetnismælingum
Braga Árnasonar (1976) er vatnið í
umræddum lághitakerfum úrkoma,
sem fallið hefur á hálendið í gosbelt-
inu norðan þeirra, allt upp í Langjök-
ul. Sama er að segja um þær kaldar
uppsprettur, sem koma fram á lág-
lendi undan fjöllunum og gögn eru til
yfir. Verður því að ætla, að grunnvatn
streymi til suðurs út úr gosbeltinu.
Sumsstaðar sést, að kaldar uppsprett-
ur eru tengdar sprungum með NNA-
stefnu. Þar sem gosbeltið breikkar
7. mynd. Lághiti á Mið-Norðurlandi. Jarðskjálftaupptök (Páll Einarsson 1989) marka
m.a. virk þvergengi, sem tengja Kolbeinseyjarhrygg við gosbeltið á Norðausturlandi.
NV-SA línur marka líkleg eldri þvergengi. Kolbeinseyjarhryggur liggur norðan lághitans
á Mið-Norðurlandi. Gliðnun í framhaldi af hryggnum til suðurs gæti hafa orsakað lekt
um gömul misgengi og bergganga í annars þéttum berggrunni og þannig skapað skilyrði
til myndunar lághitakerfanna. Eins er mögulegt að gliðnun til norðurs hafi átt sér stað
frá gosbeltinu, sem liggur fyrir sunnan. Low-temperature activity in Mid-North Iceland.
Some of the earthquake epicentres (Einarsson 1989) mark active transform faults which
connect the Kolbeinsey Spreading Ridge and the active volcanic belt in Northeast Iceland.
NV-SE trending lines mark likely older transform faults. The Kolbeinsey Ridge lies to the
north of the low-temperature areas in Mid-North Iceland. Crustal extension to the south
of the ridge could have formed permeability at old faults and dykes in otherwise imper-
meable bedrock and in this way created the necessary conditions for the development of
low-temperature geothermal systems. It is also possible the extension has occurred in a
northerly direction from the volcanic belt lying to the south.
51