Náttúrufræðingurinn - 1990, Blaðsíða 4

1. mynd. Meðalloftþrýstingur á sunnanverðu Atlantshafi í ágúst. Average barometric
pressure over a part of the Atlantic Ocean. (eftir fyrirmynd Dunn & Miller, 1964)
fyrirbrigði hérlendis en oft má sjá eig-
inlega hvirfilvinda ganga yfir. Þeir eru
mjög litlir, frá nokkrum metrum upp í
100-200 m í þvermál. Slíkir hvirfilvind-
ar valda oft talsverðu tjóni á mann-
virkjum hérlendis en afleitt er að
rugla þeim saman við fellibylji hita-
beltisins eða hina eiginlegu ský-
strokka. I öðrum heimshlutum eru
ýmis orð notuð um fellibylji, t.d.
nefnast fellibyljir austurlanda fjær tý-
fónar (typhoons).
SUÐUR í HÖFUM
í suðurjaðri veðurkorta þeirra sem
sýnd eru í sjónvarpi hérlendis má oft
sjá háþrýstisvæði eða norðurbrún
háþrýstisvæðis. Hæð þessi er gjarnan
kennd við Asóreyjar og er hún einna
öflugust á þeim slóðum á sumrum, en
er að jafnaði nokkru sunnar á vetrum.
Sunnan við hæðina blása þrálátir vind-
ar af austri, af norðaustri næst Afríku,
en öllu austlægari vestar (sjá 1.
mynd). Vindar þessir eru svo þrálátir
að þeir eru kallaðir staðvindar og er
það réttnefni meginhluta ársins á
mestöllu svæðinu. Fyrir kemur þó að
vindur blási af öðrum áttum, einkum
þó í útjöðrum þessa staðvindabeltis.
Þeir sem komið hafa til Kanaríeyja
kannast vel við veðurlag sem fylgir
staðvindunum. Gjarnan er þá skýjað
norðaustantil á eyjunum, en bjart veð-
ur á sólarströndunum suðvestan í
móti. I hitabeltinu eiga lægðir eins og
við þekkjum mjög erfitt uppdráttar,
en úrkoma er gjarnan tengd lægðar-
drögum sem berast frá austri til vest-
urs. Lægðardrögunum fylgja miklir
þrumuskúraklakkar og oft eru klakk-
arnir nokkuð samfelldir nálægt óljósri