Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1992, Blaðsíða 12

Náttúrufræðingurinn - 1992, Blaðsíða 12
(Níels Óskarsson, munnl. upplýsing- ar). Teikningin sýnir jafnframt mynd- rænt þá breytingu sem orðin er á gos- tíðni Heklu sé horft aftur um 6 aldir. Þegar gosið 1991 er sett í samhengi við fyrri gos má draga eftirfarandi ályktanir. Ef margir áratugir eða heil öld líður fram að næsta Heklugosi er líklegt að það standi marga mánuði og framleiði mikið magn hrauns og gjósku. Allsnarpir jarðskjálftar myndu að öllum líkindum fylgja því og tjón af gosinu gæti orðið tilfinnanlegt. Ef hins vegar líða einn eða fáir áratugir fram að gosi ætti tjón af völdum þess að verða óverulegt undir öllum venjuleg- um kringumstæðum. AFLFRÆÐI HEKLU Undir öllum megineldstöðvum eru djúpstæðar kvikuþrær en að auki hafa sumar grunnstæð kvikuhólf á 1-3 km dýpi. Mælingar benda til þess að Hekla hafi djúpstæða þró á um 8 km dýpi (Einar Kjartansson og Karl Grönvold 1983) en engar öruggar vís- bendingar hafa enn komið fram um grunnstætt hólf. Því verður hér gengið út frá því að Heklukvikan komi úr djúpstæðri þró (11. mynd). Aflfræði Heklu er í stuttu máli þessi: Þegar kvikuþrýsingur í þrónni verður svo hár að þak hennar brestur leitar kvikan út og brýtur sér leið upp í skorpuna. Það er síðan meðal annars háð eðlismassa kvikunnar og spennu- ástandi í skorpunni ofan við þróna hvort kvikan nær alla leið til yfirborðs og veldur gosi eða hvort hún storknar öll neðanjarðar sem innskot. Kvika Heklu er frekar eðlislétt, fylgir sömu meginsprungunni (Heklugjá) í flestum gosum, og á því fremur greiða leið til yfirborðs. Þegar þak þróarinnar beint undir Heklu brestur leiðir það því oft- ast til eldgoss úr Heklugjá. 10. mynd. Línurit Sigurðar Þórarinssonar (1968) af sambandi kísilsýruinnihalds fyrstu gosefna og lengdar undanfarandi goshlés. Við höfum bætt við niðurstöðum úr síðustu þremur Heklugosum svo og ártölum fyrir nokkur basaltgos í grennd við Heklu. Alhygl- isvert er að basaltgos í Heklukerfinu hafa engin áhrif á samsetningu gosefna úr Heklu sjálfri. 65 Si02% 60 55 50 /5/0 .•/ .*/ /597 ó * /• /•• /.• /•• /766 /636 /693 / / lO CM K /845 CO co /947 A ÁM- Ot-t- U-COCT) 00 0)0)0) 1400 1500 1600 1700 1800 1900 e. Kr. 154
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.