Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1992, Side 13

Náttúrufræðingurinn - 1992, Side 13
Basalthraun HEKLA Heklugjá Basalthraun SKYRINGAR m Súr kvika kvika Basaltkvika 11. mynd. Líkan af Heklukerfinu. Þróin er á 8 km dýpi og er lagskipt, með eðlislétta súra og ísúra kviku efst undir Heklu en basaltkviku þar fyrir neðan og til jaðranna. Stefna Heklugjár víkur um 20 gráður frá meðalstefnu nálægra gossprungna. Þegar kvika flæðir úr þrónni fellur þrýstingur í henni. Eldgosið hættir þegar kvikuþrýstingur í þrónni verður svo lítill að gosrásin í þaki hennar lok- ast. Lengd gossins ræðst meðal annars af stærð þróar (kvikumagni í henni), spennuástandi í skorpunni ofan við þróna og því hversu mikið magn kviku streymir úr þrónrii á tímaein- ingu. Milli gosa byggist upp spenna í þaki þróar jafnframt því sem kvika leitar inn í hana. Þetta, ásamt efna- breytingum sem létta kvikuna, eykur þrýsting í þrónni. Þróin undir eld- stöðvakerfinu sem Hekla er hluti af er líklega um 7 km breið, 40 km löng og margir kílómetrar á dýpt. Magn kviku í henni er gífurlegt, en minna en þús- undasti partur kvikunnar fer úr þrónni í tilteknu gosi. Þrátt fyrir þetta lága hlutfall er þrýstingsfallið sem fylgir kvikuflæðinu nægilegt til að loka rás- inni í þaki þróarinnar og stöðva gosið. Þegar gosi lýkur og næstu árin á eft- ir er gangurinn í gosrásinni í þróar- þakinu og nokkuð upp í skorpuna enn hálfbráðinn. Lögun gangsins veldur því að smávægilegar spennubreytingar í eldstöðvakerfinu magnast upp við hann og geta valdið nýju gosi. Líklegt 155
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.