Náttúrufræðingurinn - 1992, Qupperneq 46

8. mynd. Vatnslitamynd af gosinu við Krakatind 1878, máluð af Benedikt Gröndal á
skipsfjöl við Vestmannaeyjar. Watercolour painting, by Benedikt Gröndal, showing tlie
eruption column of the fissure eruption at Krakatindur east of Hekla in 1878.
yfirborðs og skýrir það ofangreindar
eyður í gossprungunum.
Frá því um 1500 hefur komið úr
Heklu um eða rétt innan við 1 km3 af
hraunum á öld að jafnaði. Þetta gerir
um 10 km3 á sögulegum tíma og um
100 km3 síðan jökla ísaldar leysti. Eins
og áður hefur verið vikið að benda
öskulög í jarðvegssniðum í kringum
Heklu ekki til annars en eldvirkni hafi
verið nokkuð stöðug í eldstöðinni all-
an þann tíma. Af þessu sést að það
rúmmál hrauna sem upp ætti að hafa
komið á síðustu 10.000 árum er langt-
um meira en gera má grein fyrir á
svæðinu nú.
ELDVIRKNI Á SÖGULEGUM
TÍMA
Eitt af helstu verkum Sigurðar Þór-
arinssonar eru rannsóknir hans á sögu
Heklugosa eftir að land byggðist (Sig-
urður Þórarinsson 1968). Hann byggði
athuganir sínar einkum á öskulaga-
rannsókum og bar þær saman við ann-
ála og aðrar fornar heimildir. Sigurð-
ur telur Heklugosin vera 14 fram að
gosinu 1970 og miðar hann tölu sína
við gos úr sjálfu fjallinu. Ef litið er á
Heklukerfið í heild eru gosin nú orðin
22 að tölu (2. tafla) og þar af eru 17 úr
fjallinu sjálfu en 5 utan þess (8.
mynd). Okkur hefur tekist að stað-
festa að gosið hefur í grennd Heklu á
15. öld en Sigurður Þórarinsson (1968)
fann öskulag á Heklusvæðinu sem
hann taldi vera frá um 1440. Þetta
öskulag Sigurðar er ættað frá gígum
skammt austan Vondubjalla (Rauðu-
bjalla) og Geldingafells og frá þeim
hefur runnið allnokkurt hraun. Fyrsta
gosið á sögulegum tíma varð árið 1104
188