Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1992, Qupperneq 59

Náttúrufræðingurinn - 1992, Qupperneq 59
og Norður-Ameríku (1. mynd). Sum- arkjörlendi hans eru túndrur og há- fjöll. Fjallvákur gerir sér kvistahreið- ur í klettum og árgiljum, en stund- um í trjám og jafnvel á jörðu niðri. Aðalfæða hans eru nagdýr, sérstak- lega læmingjar (Lemmus) og stúf- mýs (Microtus). Miklar sveiflur eru í fjölda þessara nagdýra og eru stofn- ar þeirra oft í hámarki þriðja eða fjórða hvert ár. Varpárangur fjallváks ræðst af þessu og þegar minnst er um nagdýr verpur hann ekki (Hagen 1969). Fjallvákur er farfugl. Evrópskir fjallvákar dvelja á vetrum á Bretlands- eyjum, í Danmörku, Suður-Skandin- avíu og Mið- og Austur-Evrópu. Haustfarið við Falsterbo hefst í byrjun september og varir fram í nóvember, hámark þess er í fyrri hluta október. Hann cr kominn aftur á varpstöðvarn- ar síðast í apríl og í maí. Fjallvákar hafa sést 12 sinnum á ís- landi: 1. Arnanes í Kelduhverfi, N-Þing, 4. maí 1950 (kvenf. ad RM1166). Jóhann Gunnarsson. 2. Kvísker í Öræfum, A-Skaft, 16. maí 1965 (karlf. imm RM1167). Hálfdán Björnsson. Fuglinn fannst 16. maí, þá löngu dauður, og hefur líklega verið frá haustinu 1964. 3. Heimaey, Vestm, september 1975 (karlf. imm einkasafn, bein RM7465). Anonymus. 4. Fagrahlíð í Fljótshlíð, Rang, 29.-30. apríl 1980 (kvenf. ad RM7865). GP og KHS (1982), Ævar Petersen (1985). Fuglinn náðist lifandi, var ataður grúti. Fjallvákur hefur sést 8 sinnum eft- ir 1980: einn fannst dauður í júní, tveir sáust að vorlagi (11. apríl og 18. maí) og 5 sáust að haustlagi (18. október til 6. nóv- ember). Fimm af |ressum fuglum voru á Suðausturlandi, einn á Norðausturlandi og tveir settust á skip (GP og KHS 1983, GP og EÓ 1984, 1985, 1989a, GP o.fl. 1991, 1992). Tveir þessara tjallváka eru varðveittir á Náttúrufræðistofnun, fullorð- inn karlfugl (RM9638) og ungur kvenfugl (RM7506). Auk þess náðust tveir ókyn- greindir ungfuglar, annar að hausti og hinn að vori. Allir dagsettir fundir eru frá fartíma fjallváks, fjórir um vor (apríl og maí) og fimm um haust (september til nóv- ember). Fjallvák er skipt í fjórar undirteg- undir (Vaurie 1961b). B.l. lagopus verpur frá Skandinavíu austur að Yenisey, B.l. menzbieri í Austur- Síbiríu, B.l. kamtschatkensis á Kamt- sjatka og B.l. sanctijohannis í Norður- Ameríku. Þessi skipting byggist á stærð og lit. Fögruhlíðarfuglinn (nr. 4) tilheyrir amerísku undirtegundinni sanctijohannis (Ævar Petersen 1985). Skálmörn (Hieraaetus pennatus) Skálmörn er aðeins minni en fálki (1. mynd). Hann verpur um sunnan- og suðaustanverða Evrópu og í Mið- Asíu allt austur til Kína. Skálmörn er skógarfugl og gerir sér kvistahreiður í trjám eða á klettasyllum. Hann veiðir eðlur og spendýr sér til matar. í Evr- ópu er skálmörninn algengastur á Spáni, í Hvíta-Rússlandi, Rússlandi og Ukraínu. Hann er farfugl, vetrar- heimkynni hans eru í Afríku og á Ind- landi. I Evrópu hefst haustfarið í önd- verðum ágúst og varir fram í miðjan október, hámark þess er seint í sept- enrber. Vorfarið er í mars og apríl. Skálmörn er einn þeirra fugla sem ógjarnan ferðast yfir höf, t.d. fara evr- ópskir skálmernir um Gíbraltarsund og Bosporussund á leið til og frá vetr- arstöðvum í Afríku. Með þetta í huga, og einnig, hversu sjaldgæfur flækingur hann er í Norður- og Vestur-Evrópu, 201
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.