Samvinnan - 01.04.1930, Síða 15

ÍSLENZK MENNING
9
um, verður mismunurinn ijósastur, á Oehlenschláger og
Bjarna, á Heiberg og Jónasi, á Grundtvig og Sínorra. Og
það, sem skilur, er einmitt að litlu leyti skilgreinilegt,
mest er af því tagi, sem Rómverjar nefndu i m p o n-
d e r a b i 1 i a, það sem ekki verður vegið né mælt.
Ólík afleiðingum einangrunarinnar eru áhrif þeirra
tækja, sem miða að því að minnka fjarlægðina, gera hana
að engu. Þau vinna í þá átt að gera hvað öðru líkt, einn
manninn öðrum líkan — ef ekki líkamlega, þá að minnsta
kosti í klæðaburði, háttum, hugsun. Svo mikið sem víð-
lendi vestrænnar menningar er, þá er það þó ekki meira
en svo, að allur þorri bæði manna og kvenna vill gjarnan
þjóna tízkugyðjunni á sama hátt. Nokkuð átakanlegt
dæmi þess hafa sumir lítt breytingagjarnir íslendingar
þótzt finna í klæðaburði og hártízku kvenna. Jafnfljótt og
tízkan breiðist út sport og kaffihús, og sama er að segja
um atvinnuskipulagið. Undir eins og vestrænna áhrifa fer
að gæta með Múhameðstrúarþj óðum, hverfur þrælahaldið,
en í stað þess koma vélar, stóriðja, atvinnuleysi, verk-
lýðshreyfing og verkföll.
Næst sjálfum samgöngutækjunum eru kvikmyndir,
blöð og víðvarp áhrifamestu tækin í tillíkingarstarfsemi
þeini, sem hér ræðir um. Sama kvikmyndin gengur vest-
ur í Ameríku, suður á Þýzkalandi, austur í Japan. Öllum
er sýnt hið sama. Nú má vera, að þessum ólíku þjóðum
getist misjafnlega að í fyrstu, en þær geta þó vanizt
þeim svo, að þeim finnist líkt til um þær að lokurn.
Sömu hetjumar og sömu stjörnurnar verða mönnum til
augnagamans og eftirbreytni um allan heim.
Eg vil nefna hér lítið dæmi um áhrif kvikmynda, en
það er, hve mikinn þátt þær eiga í þeirri umsköpun, sem
gerzt hefir á ytra útliti hinna yngri kvenna í Reykjavík.
Eg þykist þekkja þar mikið af látbragði og hreyfingum,
sem eg hef séð í kvikmyndum. Og úr því svo er, gizka eg
á, að eitthvað af andlegum áhrifum kunni að hafa slæðzt
með, og má þá öllum vera ljóst, að ef slíkt hið sama á
sér stað í öðrum löndum, þá eru kvikmyndimar meða1