Samvinnan - 01.04.1930, Blaðsíða 57

KANNSÓKNIR
51'
með frændþjóðum vorum, einkum Svíum, er eg- hefi áð-
ur lýst, varð mér ljóst, að hér ætti að ganga nokkru
lengra. Örnefnin, byggingar og húsaskipun og önnur
verksummerki, frásagnir og aðrar munnlegar geymdir,
áhöld alls konar og tæki og annað, er snertir dagleg-t líf al-
þýðu, og svo málið sjálft — allt þetta og fleira eru mik-
ils verð gögn í flestum greinum þjóðlegra fræða og kem-
ur eigi við hagsöguna nema að nokkru leyti. En annars
er hún og þetta allt svo hvað öðru tengt, að í raun og
veru virðist eðlilegt og að sjálfsögðu haganlegt þegar
efnt er til skipulegrar eftirgrennslunnar, söfnunar og rann-
sókna um þau atriðin, sem snerta hagsöguna, þá sé allt
hitt tekið með, að svo miklu leyti sem unnt er. Þetta á
auðvitað fyrst og fremst við um söfnun munnlega
geymda, því að þar er tortímingin hraðvirkust og skemmst
undan, en næsta lítill tími gefinn til alls þessa verks. En
þessi breyting á starfsáformum mínum hefir leitt til
þess, að mér er ljóst, að þau verða ekki framkvæmd nema
með skipulegri samvinnu við áhugamenn meðal alþýðu-
manna, á líkan hátt og tekizt hefir með Svíum. Hér þarf
að rísa þegar í stað hreyfing meðal alþýðu um vemdun
menningarminnja hvers héraðs. Hér þarf að vakna ís-
lenzk byggða- eða átthagahreyfing. Byrjunin er erfiðust.
Það má reyndar kalla svo, að hafið sé nú það verk, sem
eg hefi nú um stund reynt að sýna, að væri einna mest
nauðsynjaverk, sem nú verður unnið fyrir þjóðmenning-
arsögu Islendinga. Það er hafið. Og þó tæpast nema að
nafninu. Stoðir hafa undir það runnið. En þær eru þó svo
veikar að vandséð er, hve lengi þær duga. Og að vísu
duga þær skammt til þess að mark náist á settum tíma,
nema fleira njóti að. Það er að minnsta kosti augljóst
mál, að það er gjörsamlega ofvaxið einum manni, með
litlu fé og bundna starfskrafta, að ná til hlýtar yfir
þetta verk, eins og það er til og eins og á að vinna það.
Eins og verður að vinna það. Nokkur vegur er,
að árangur náist, ef tekst að vekja menn í hverju byggð-
arlagi til starfs og samvinnu. Og að því verður að stefna.
4*