Samvinnan - 01.04.1930, Blaðsíða 19

ÍSLENZK MENNING
13
land og gert gríska menningu að engu. — En á hinn bóg-
inn, þar sem menningin er orðin ellihrum og ófrjósöm,
þar er öðru máli að gegna, þar er að lúta því, sem meiri
yfirburði hefir.
Nú eiga menningaráhrif frá þjóð til þjóðar ekki sam-
an nema nafnið. Og því verður ekki neitað, að hin
skjótu samgöngutæki og andlega og verklega stóriðja
hefir ekki síður skuggahliðar en kosti. Vissulega lokar
hún enganveginn sundunum fyrir sjálfstæðum þroska
einstaklingsins, því fer fjarri. En allt þokast þó greini-
lega í þá átt að steypa alla í sama móti, hvort sem það á
við eða ekki, gera menn að númerum í einu geysimiklu
kerfi. Við þetta verður allur vöxtur fjölda manna óeðli-
legur, margt fræið vex aldrei og annað þroskast á óeðli-
legan hátt. Og þegar við þessa andlegu jöfnun bætist, að
útbreiðslutækjunum er oftlega beitt á óheppilegan hátt,
það efni, sem þau eru látin flytja út um heim, er heldur
til niðurdreps andlegum þroska en til framfara, þá
verður allt þetta mál enn þá alvarlegra. T. d. er ekki ann-
að líklegra, en kvikmyndir gætu verið eitthvert ágætasta
þroskameðal fyrir fjöldann, en virðast eins og sakir
standa, með ýmsum öðrum öflum, einkum snúast á þá
sveif, að mynda nýja manntegund, sem nefna mætti
heimsskríl. Veit eg varla aðra manntegund öllu alvar-
legri mótbáru gegn trúnni á frjósemi og óþrotleika
mannsandans.
Þegar til íslenzkrar menningar kemur og afstöðu
hennar til þessa alls, mundi einhver ef til vill segja: Vér
eigum að hrinda þessum ófögnuði af höndum oss, vér
eigum að loka oss úti frá straumum þessarar menningar
eða ómenningar, vér eigum að gera vélamenninguna land-
ræka! — En slíkt er auðvitað barnahjal, og ekki annað.
Fyrst og fremst er álíka líklegt, að það takist, og hitt,
að tunna, sem veltur niður brekku, snúi við af sjálfsdáð-
um á miðri leið. Vér höfum þegar kastað oss út í iðuna
og eigum þaðan ekki afturkvæmt. Að rísa á móti þessu