Samvinnan - 01.04.1930, Side 38

32
S A. M V I N N A N
bendir enn til hins sama og myndi nú þykja með ólík-
endum, að skógur hefði náð suður undir Vonarskarð á
landnámsöld vorri eða síðar, ef eigi væri svo órækt vitni.
Hitt er miklu kunnara og eigi eins furðuJegt og þó bend-
ing um gífurlega breytingu á gróðurfari og landkostum,
að Smiðjulaut er nefnd á Hellisheiði. Er hér að vísu um
að ræða minnjar járngerðar og vitni um þann tíma, er hér
var land viði vaxið, meir en nú þykir sumum trúlegt, er
lítur yfir öræfin kringum Reykjavík, austur og suður. 1
sömu átt bendir nafnið Kolviðarhóll og á þetta saman,
þótt síðar hafi um Kolviðarhól myndazt léleg þjóðsaga.
Hér eru nefnd aðeins tvö dæmi. Annað af því, að það er
nokkuð einstætt og fáum kunnugt, hitt af því, að það
er mörgum kunnug, en líklega skilið af fáum. Iivort-
tveggja varpar allmiklu ljósi kring um sig.
Fleira mætti greina um almennt sögulegt gildi ör-
nefna, en að því skal ég síðar víkja betur.
í utanför minni kynnti ég mér allrækilega vinnubrögo
ömefnanefndarinnar dönsku, sem nú er föst ríkisstofnun
og vinnur eftir föstum áformum. Aðalverk hennar hefir
verið að safna örnefnum og leiðrétta þau og færa til
skynsamlegrar stafsetningar; en þar í landi eru staða-
nöfn víða mjög úr lagi færð, eigi sízt af þýzkum áhrifum
og auðvitað mest á Suður-Jótlandi. Þar hefir örnefna-
nefndin fengið það starf að leiðrétta afbakanir og setja
inn aftur forn, dönsk staðaheiti, er Þjóðverjar höfðu
lagt niður og gefið nafn af sinni tungu. Á þetta fyrst
og fremst við um þann hluta Suður-Jótlands, er Danir
fengu á sitt vald eftir styrjöldina miklu. — Það yrði of
langt mál og enda tilgangslítið að lýsa starfskerfi nefnd-
arinnar. Það á að sumu leyti við hér hjá okkur og að sumu
leyti ekki, sem eðlilegt er, þar sem bygging landsins og
landshagir allir hafa frá fornu fari verið mjög á annan
veg þar og hér.
Má raunar hið sama segja um örnefnasöfnin í Upp-
sölum og Lundi. En að vísu má líta svo á, að það sé
ávinningur fyrir oss íslendinga, er vér loks hefjumst