Samvinnan - 01.06.1971, Side 34

Milovan Djilas:
Rauðn bvltingin
Árið 1918 gekk sendinefnd kommúnista
frá Petrógrad á fund Leníns til að inna
hann eftir því, hvort kommúnistar, sem
hefðu sérstökum skyldustörfum að gegna,
mættu láta taka frá til einkanota veit-
ingahús, sem mundi veita þeim betra fæði
en aðrir landsmenn ættu kost á. Lenín
svaraði: „Verkalýðsstéttin getur ekki sótt
fram til fremstu víglínu byltingarinnar,
ef hún hefur enga framkvæmdamenn
og skipuleggjara. Við verðum að ala önn
fyrir slíkum mönnum, og einsog sakir
standa verðum við að tryggja líkamlega
vellíðan þeirra innan' þeirra marka sem
ríkjandi aðstæður setja okkur. Taka
verður frá sérstakt veitingahús handa
þeim. Verkamennirnir munu skilja þörf-
ina.“ Með þessari ákvörðun var heimiluð
stofnun nýrrar forréttindastéttar —
skriffinna flokksins — í sjálfum kjarna
byltingar, sem var helguð þeirri „vísinda-
lega ákvörðuðu" hugsjón að útrýma öll-
um félagslegum greinarmun. Það var í
kjölfar þessarar ákvörðunar sem fyrstu
átökin og efasemdirnar sögðu til sín inn-
an hins nýja byltingarskipulags með
svonefndii andspyrnu verkamanna,
Kronstadt-uppreisninni árið 1921 og upp-
hafi hinnar hatrömu valdabaráttu milli
Stalíns og Trotskís.
En byltingin var enn svo ung og áhrifa-
vald Leníns svo öflugt, að hugmynda-
fræðilegar deilur komu ekki til greina.
Það var ekki fyrr en eftir fráfall hans
árið 1924, að hrikaleg átök um kenni-
setningar hófust í fullri alvöru, en þeim
lauk með persónulegri harðstjórn Stalíns,
eins grimmasta og gerræðisfyllsta harð-
stjóra sem sögur fara af. Trotskí trúði á
heimsbyltingu, og Búkharín reyndi
smámsaman að koma á meira lýðræði og
draga úr einræði flokksins. Stalín sjálfur
gerði sér ljóst að hin Nýja skipan ætti
sér því aðeins lífsvon, að Ný stétt —
þ. e. a. s. skriffinnskubákn flokksins —
efldi yfiráð sín yfir sovézku þjóðfélagi
undir því yfirskini að hún væri að „koma
á sósíalisma" og gerðist formælandi
heimsvaldadrauma Rússlands með þvi að
leggja rika áherzlu á forustuhlutverk
rússneskra kommúnista í hinni alþjóð-
legu kommúnistahreyfingu.
Hugmyndafræðileg eining, sem Stalín
kom á og varðveitti innan hreyfingar
heimskommúnismans með ósegjanlega
grimmdarlegum og sviksamlegum ráðum,
fékk ekki staðizt eftir að komið hafði
verið á kommúnistastjórnum í mörgum
löndum. Fyrst var það Júgóslavía litla
sem gerði uppreisn 1948 gegn hinu nýja
heimsveldi og vakti þjóðernislegar lang-
anir um gervallan hinn kommúníska
heim. Síðan gerðist það 1963, að Kína
kom framá sjónarsviðið sem kommúnískt
stórveldi og batt enda á kenningarlega
einokun Sovétríkjanna með því að láta
skerast í odda með þeim. Hernám Tékkó-
slóvakíu sumarið 1968 var síðasti dráttur-
inn í myndbreytingu Rússlands úr heim-
kynni hinnar ómenguðu hugmyndafræði
í grímulaust heimsveldi.
Mesta íhaldsafl samtímans
Sovétríkin eru orðin eitt mesta íhalds-
afl, sem til er í heimi samtímans, og hafa
séð sig tilneydd að dylja þessa staðreynd
í óstöðvandi flaumi „byltingarsinnaðs",
„alþjóðasinnaðs" og „sósíalísks" orða-
gjálfurs, sem brýzt fram með æ meiri
ofsa. Einsog stendur er ekki til einn ein-
asti kommúnistaflokkur í víðri veröld,
sem getur verið trúr Moskvulínunni án
þess að liggja undir þeirri sakargift, að
hann hafi svikið eigin fósturjörð og
sjálfa hugsjón kommúnismans.
Þarvið bætist, að þjóðfélög Austur-
Evrópu eru svo ólík innbyrðis og svo
margbreytileg hvert fyrir sig, að enginn
nema sovézkur áróðursmeistari gæti enn
endurtekið þá fráleitu staðhæfingu Stal-
íns, sem hann varpaði fram á átjánda
flokksþinginu í marz 1939, að eftir nauð-
ungarstofnsetningu samyrkjubúa og
blóðugar hreinsanir væri ekki lengur
neinn fjandskapur milli stétta í Sovét-
ríkjunum og landið bærist óðfluga og
óafturkallanlega í átt til hins stéttlausa
þjóðfélags — þ. e. a. s. hins kommúníska
þjóðfélags. Bilið milli kenningar og veru-
leika hefur breikkað til þeirra muna, að
beztu hugsuðir í Austur-Evrópu og meðal
vestrænna kommúnista hafa ýmist gerzt
„endurskoðunarsinnar“ eða sagt fullkom-
lega skilið við skriffinnskukerfi Sovét-
ríkjanna og kennisetningar þeirra.
Vert er að leggja ríka áherzlu á það, að
fyrsta kommúnistakerfið sem opinberlega
tók upp þjóðernisstefnu var kommúnista-
kerfi Sovétríkjanna sjálfra, en það gerð-
ist þegar Stalín birti kenninguna um for-
ustuhlutverk Sovétríkjanna í heims-
kommúnismanum. Ef satt skal segja, er
sovézkur kommúnismi sambland af
heimsvaldastefnu og flokkseinræði. Hann
mun haldast óbreyttur í framtíðinni.
Hugmyndafræðin á eftir að molna, og
sama máli gegnir um hlutverk og vald
flokksvélarinnar, sem er verjandi hennar
og áróðurstæki. En af þessu má ekki
draga þá ályktun, að rússneskri heims-
valdastefnu muni einnig hnigna eða að
frjálslegri lífsform muni af sjálfu sér þró-
ast í Rússlandi.
34