Fréttablaðið - 22.08.2009, Blaðsíða 19

LAUGARDAGUR 22. ágúst 2009
SÍMI 440 1000
WWW.N1.IS
Meira í leiðinni
Menningarnótt
allan sólarhringinn
N1 Hringbraut er ómissandi áfangastaður fyrir þá sem ætla
að njóta stemningarinnar í miðbænum á Menningarnótt.
Þú nærð þér í snöggan og ljúffengan bita, kaffi og með því,
snakk fyrir partíið eða bara hvað sem þig vantar í gleðina.
Góða skemmtun!
N1 Hringbraut
í REI hefði ekki orðið fyrir nein-
um skaða vegna bankahrunsins,
enda enginn sýnt fram á það. Það
er einnig klassísk bábilja að með
sameiningunni hefðu menn verið
selja „stóran hluta úr Orkuveitu
Reykjavíkur“ eða að selja „auð-
lindir Orkuveitunnar og almenn-
ings“. Og loks hefur það verið líf-
seig firra að „einkaréttarklásúla“
samningsuppkastsins hefði vald-
ið Orkuveitunni ómældu fjárhags-
legu tjóni.
Fjárhagsstaða REI og bankahrun
Hefði sameiningin gengið eftir
hefði orðið til öflugt íslenskt þekk-
ingarfyrirtæki á sviði jarðvarma-
virkjana, en í dag virðist framboð
erlendra fjárárfestingarfyrirtækja
einna helst beinast að slíkum fyr-
irtækjum. Þó er ljóst að í dag eru
aðstæður þeirra fyrirtækja sem
vilja hyggja að byggingu jarð-
varmafyrirtækja, bæði hérlendis
og erlendis, erfiðari en oft áður.
Ein af forsendum sameining-
arinnar kvað á um að hið sam-
eiginlega félag færi á alþjóðleg-
an hlutabréfamarkað í fyrsta lagi
árið 2009. Hlutur Orkuveitunnar
átti samkvæmt samningsuppkasti
að vera sex milljarðar í pening-
um og eignum REI, m.a. Enex, um
níu milljarðar með hlut Orkuveit-
unnar í Hitaveitu Suðurnesja, og
tíu milljarðar í óefnislegum fram-
lögum á borð við sérþekkingu og
vörumerki.
Frá þeim tíma sem liðinn er frá
því sameiningin átti að eiga sér
stað er ekki með neinum rökum
hægt að staðhæfa að sameining
félaganna hefði valdið REI/OR
fjárhagslegum skakkaföllum, þótt
bankahrunið hefði vissulega haft
áhrif á rekstrarumhverfi fyrir-
tækisins eins og á við um nánast
öll íslensk fyrirtæki í dag.
Ef einstaka hluthafar í félag-
inu yrðu gjaldþrota eða færu í
greiðsluþrot færi hlutur þeirra í
félaginu til gjaldþrotabúsins eða
til meðferðar lánardrottna. Eign-
arhluturinn væri þá seldur til ann-
arra hluthafa eða nýrra aðila eftir
því sem verkast vildi.
Gjaldþrot einstakra hluthafa
í REI ættu að öllu jöfnu að hafa
óveruleg áhrif á starfsemi félags-
ins eða fjárhagsstöðu annarra
hluthafa, enda ætti öllum að vera
ljóst að hið sameinaða fyrirtæki
ábyrgðist ekki skuldir þeirra aðila
sem að stofnuninni stóðu.
Orkuveita og auðlindir til sölu?
Sú staðhæfing að með fyrirhugaðri
sameiningu félaganna hefði borg-
arstjórn selt hluta af Orkuveitunni
eða jafnvel auðlindum almennings,
er vart svaraverð. Engir þættir
grunnstarfsemi Orkuveitunnar
komu á nokkurn hátt til álita þegar
rætt var um hugsanlega samein-
ingu REI og Geysis Green Energy.
Allar eigur REI og Orkuveitunn-
ar héldu fullu verðgildi sínu í hinu
fyrirhugaða sameinaða félagi.
Fyrir lá samkomulag eigenda um
að allar breytingar á samþykktum
þyrftu samþykki þriggja fjórðu
hluta eigenda.
Að sjálfsögðu stóð aldrei til að
einkavæða Orkuveituna og ekk-
ert í þessu ferli gaf tilefni til að
draga slíkar ályktanir. Undirrit-
aður hefur allt frá því hann varð
borgarfulltrúi árið 1982 lýst því
yfir að Hitaveita, Rafmagnsveita
og Vatnsveita og síðar Orkuveita
Reykjavíkur yrðu alls ekki einka-
vædd. Mikilvægasta viðfangs-
efni Orkuveitunnar er að tryggja
Reykvíkingum nauðsynlegt öryggi
í grundvallarþjónustu fyrirtækis-
ins, sem er að útvega viðskiptavin-
um sínum rafmagn, heitt og kalt
vatn á hagstæðu verði. Þess vegna
finnst mér þessar fullyrðingar
nokkuð sérkennilegar, þar sem ég
hef ávallt barist fyrir því að Orku-
veitan og orkulindir Reykvíkinga
yrðu ávallt í eigu okkar Reykvík-
inga. Í mínum huga hefur aldrei
staðið til að einkavæða Orkuveit-
una. Ef einhverjir stjórnmálaand-
stæðingar mínir þurfa að leggjast
svo lágt að fullyrða slíkt um mig,
þá verði þeim að góðu.
Var „einkaréttarklásúlan“ afleikur?
Því hefur oft verið haldið fram
að fulltrúar REI og Orkuveitunn-
ar hafi samið af sér með „einka-
réttarklásúlu“ samningsins sem
þá hafi valdið Orkuveitunni mikl-
um búsifjum og gert hana að vilja-
lausu verkfæri auðjöfra. Skoðum
málið.
Í samningnum var gert ráð fyrir
að Orkuveitan legði vörumerki sitt
að mörkum og jafnframt sérþekk-
ingu til hins nýja félags næstu tut-
tugu árin. Auk þess var kveðið á
um að Orkuveitan beindi öllum
verkefnum sínum utan Íslands til
REI á þessu tímabili. Þetta fram-
lag Orkuveitunnar og einkaréttur
hins nýja félags á verkefnum sem
henni byðust erlendis var metið á
tíu milljarða. Auk þess var kveð-
ið skýrt á um það í samningnum
að Orkuveitan fengi að sjálfsögðu
fulla greiðslu í hverju tilfelli fyrir
sig fyrir þá sérfræðiaðstoð sem
hún innti af hendi fyrir hið nýja
félag.
Stofnun REI var í fullu samræmi
við þau markmið sem stjórn Orku-
veitunnar og borgarstjórn setti
sér með stofnun REI þann 7. mars
2007, þ.e. að nýta betur sérþekk-
ingu Orkuveitunnar við margvís-
leg erlend verkefni, en halda henni
jafnframt frá beinni þátttöku í
erlendum áhættuverkefnum. Það
segir sig svo sjálft að Orkuveitan,
sem væri stór aðili að útrásarfyrir-
tæki, myndi beina erlendum verk-
efnum sínum til þess en sjálf ekki
taka neina áhættu.
Ef hið nýja félag hefði hins
vegar ekki áhuga á slíkum erlend-
um verkefnum gæti Orkuveitan
hæglega samið við önnur félög
um erlendar orkuframkvæmdir
enda stóð aldrei til að Orkuveit-
an sjálf væri beinn þátttakandi í
slíkum verkefnum. Enginn hefur
hingað til fært rök fyrir því að
þessi samningsákvæði hefðu vald-
ið Orkuveitunni tjóni. Hún afsalar
sér að vísu beinni þátttöku í erlend-
um virkjunarframkvæmdum, en til
þess var leikurinn einmitt gerður
í upphafi.
Ávallt staðið vörð um Orkuveituna
Lengi mætti halda áfram að tína
til rangfærslur, misskilning og
sleggjudóma sem sérstaklega
ákveðinn fjölmiðill er fyrir löngu
búin að gera að „almannarómi“ í
REI-málinu.
Það eru í raun hrein öfugmæli
að því skuli haldið fram að fyrir
m.a. tilstuðlan mína væri verið
að „selja hluta af eigum Orkuveit-
unnar“ eða að „afsala auðlindum
hennar“ í hendur auðmanna, því
líklega er leitun að þeim borgar-
fulltrúa sem oftar hefur heitið því
að standa vörð um grunnstarfsemi
Orkuveitunnar sem almennings-
eign. Og við það hef ég staðið.
Það er hins vegar ekki heiglum
hent að kljást við fjölmiðlaumfjöll-
un sem tekur upphrópanir, æsi-
fréttir og pólitíska sérhagsmuni
fram yfir yfirvegaða afstöðu og
þá „sérvisku“ Ara fróða – að hafa
það sem sannara reynist
Sú fjölmiðlaumfjöllun sem ég
gerði að umtalsefni í upphafi þessa
máls kann að þjóna pólitískum
hagsmunum einstakra aðila sem
telja sig þurfa að ryðja öðrum úr
vegi – með góðu eða illu, réttu eða
röngu. En hún er jafn lítilmótleg
og hún er ómálefnaleg. Og á end-
anum vegur hún að rótum siðaðs
samfélags – rótum skynseminnar,
sanngirninnar og lýðræðislegra
stjórnarhátta.
Þegar rykið er sest er lík-
legt að rifjað verði upp hlutverk
þeirra einstaklinga, sem hæst
létu í umræðunni um REI og Orku-
veitu Reykjavíkur á sínum tíma, í
borgarstjórn og fjölmiðlum. Ljóst
er að allir þátttakendur í þessu
svokallaða REI-máli munu leggja
sig fram um að skýra frá þessu
sérstaka máli á afar skilmerkileg-
an hátt. Undirritaður ætlar ekki
að þessu sinni að rifja upp fram-
göngu einstakra aðila í þessu máli,
en mun gera það ef tilefni gefst.
Höfundur er forseti
borgarstjórnar.
Sú fjölmiðlaumfjöllun sem ég
gerði að umtalsefni í upphafi
þessa máls kann að þjóna póli-
tískum hagsmunum einstakra
aðila sem telja sig þurfa að
ryðja öðrum úr vegi – með
góðu eða illu, réttu eða röngu.
En hún er jafn lítilmótleg og
hún er ómálefnanleg.