Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.12.1922, Blaðsíða 7
Tímarit íslenski’a samvinnufélaga. 117
hans og hlýtur þar af leiðandi að dómi B. Kr. að verða
„fjárhagsleg líftrygging fyrir það hérað, sem hann
verslar við“. En hér í liggur hinn mikli skoðanamunur.
í augum bænda er kaupmannastéttin engin yfirstétt,
heldur aðeins hliðstæð öðrum stéttum þjóðfélagsins.
Kaupmenn mega að vísu græða fé og safna sér varasjóði
og líftryggingu, ef þeir hafa hæfileika og dugnað til þess,
en þeir verða að þola samkepni kaupfélaganna, og þáð
á ekki að leggja kaupfélögin eða Sambandið niður þeirra
vegna. Varasjóðurinn til að tryggja verslun héraðanna á
að vera í kaupfélögunum, í eigu og undir umráðum hér-
aðsbúa sjálfra, sem þurfa að fá verslun sína trygða, því
að kaupmaðurinn getur flutt burt úr héraðinu, þegar
hann er búinn að græða nóg, og flutt varasjóð sinn með
sér, og tekið hann út úr viðskiftunum, eins og gömlu
kaupmennirnir, sem fluttu til Kaupmannahafnar, þegar
þeir voru orðnir þreyttir á að græða, til þess að njóta
ellidaganna þar. Og þó að kaupmaðurinn verði kyr á
staðnum, mun hann að jafnaði ekki verða leiðitamur að
láta varasjóð sinn af hendi, þó að brýn þörf héraðsbúa
kalli að. pannig er það staðföst reynsla sveitamanna,
að margir kaupmenn, sem eru greiðir til lánveitinga í
góðæri, þegar þeirra er síst þörf, og jafnvel ota að fólki
reikningslánúm til glysvarningskaupa, hafa það lag þeg-
ar harðnar í ári og menn eiga örðugt með skil, að ganga
þá ríkt eftir greiðslum og sýna enga vægð í skulda-
heimtum. Allra síst má „líftrygging héraðanna" vera í
höndum kaupmanna einna, því að það verður misbrúk-
að á krepputímum. Er undraverður kjarkur höf. að bera
fram slíka kenningu, og leggja jafn mikla áherslu á
hana eins og hann gerir, í víðlesnu og svæsnu ádeiluriti
um samvinnufélagsskap bænda og sjálfbjargarviðleitni
þein-a, þeir verða tæplega fúsari til að tryggja líf sitt
hjá honum eða stéttarbræðrum hans eftir slíka rit-
mensku. Hver stétt þjóðfélagsins verður að sjá um sig
sjálf. Líftrygging annara stétta eru fögur loforð, sem