Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.12.1922, Blaðsíða 92

202 Tímarit íslenskra samvinnufélag-a.
En B. Kr. og aðrir kaupmenn eru jafnan til með að
ganga í sameiginlega ábyrgð fyrir sóma þessarar stétt-
ar, hversu óhæfir menn og lítilsverðar smásálir sem
kunna að ná fótfestu í stéttinni um stundarsakir. En á
meðan kaupmenn eru jafn staurblindir fyrir vanþrosk-
un sinnar eigin stéttar, er það B. Kr. um megn að vekja
alment traust á henni. Almenningui' trúir því seint, að
kaupmenn hefðu af kærleika við allan almenning kom-
ið til leiðar skuldlausri verslun og almennri hagsæld
bænda.
P& er að minnast á annað atriðið, sem B. Kr. telur
vera eina af orsökunum til skuldaverslunar bænda í sam-
vinnufélögum. Hún á að vera sú. að kaupfélögin gefa
ekki lokareikning fyr en sölu afurðanna er lokið og hið
raunverulega verð komið í ljós.
Fyrst er þess að gæta, að þetta er óhjákvæmileg að-
ferð í samvinnufélögum, sem fara með söluna í umboði
framleiðendanna og skila öllu verðinu, að frádregnum
sölukostnaði. Tillaga um að breyta þessu, er tillaga um
að hætta að versla á samvinnugrundvelli.
B. Kr. telur, að þessu sé samfara svo mikil óvissa
hvers viðskiftamanns um sinn efnahag, að það leiði til
aukinnar skuldaverslunar, þar sem menn viti ekki fyr
en seint og síðar meir, hvað þeii megi bjóða sér. þetta
er í sjálfu sér alveg rétt athugað. En þetta ástand hefir
ríkt í íslenskri verslun frá fyrstu tíð. Orsök þess er ill
viðskiftastaða og fábreyttir atvinnuvegir. Landbúnaðar-
afurðir hafa aldrei selst fyr en á haustnóttum. Frá ný-
ári til haustnótta hefir íslenski bóndinn verið í sömu
óvissunni um það, hversu miklu verði afurðir hans
myndu seljast, hvort sem hann hefir verslað við kaup-
menn eða samvinnufélög. Að þetta sé nýtt ástand, sem
samvinnufélögin hafi komið til leiðar, er því fjarstæða.
Og að óvissa þessi sé svo miklu meiri með söluaðferð
peirra, en áður var hún, eru öfgar. Á haustnóttum eru
söluhorfur þegar komnar í ljós, og geta bændur nokkuð