Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.12.1922, Blaðsíða 91

Tímarit íslenskra samvinnufélag'a.
201
miðlungsmennirnir verði embættis- og vísindamenn (bls.
G). Sé þetta rétt, er annað varla hægt en að hugsa til
kaupmanna þar í landi með lotningu fyrir mannlegum
vitsmunum, þegar Edison getur ekki talist nema meðal-
maður hjá þeim, að ónefndum öllum vísindamönnum,
stjórnmálamönnum, verkfræðingum og rithöfundum
Amei'íkumanna.
En hversvegna hafa þessar dygðir aldrei náð að
þróast í fari íslenskra kaupmanna? B. Kr. skýrir það
sjálfur þann veg, að þeir fengu ekki að þroskast í friði
fyrir ásælni samvinnumanna og þeiiTÍ truflun, sem þeir
komu til leiðar, með því að hrifsa frá þeim þessa at-
vinnugrein. En þessa röksemd snýr höf. sjálfur úr háls-
liðnum með alleinkennilegum hætti. Á bls. 39 lýsir hann
átakanlega, hvernig kaupfélag, sem stofnað var á mjög
afskektum hafnarstað, hafi flæmt kaupmann frá atvinnu
sinni. Kaupmaðurinn hefði alls ekki verið fjáður maður
vegna þess, að hann hafði verslað mestmegnis með
iandbúnaðarafurðir.' þetta sé reynslan um alla kaup-
menn landsins, að þeir geti ekki orðið fjáðir, ef þeir
stunda verslun við sveitahéruðin. Ekki verður af þessu
annað ráðið, en að sú verslunargrein sé óarðsömust og
áhættumest. En nú er það einmitt sú verslunargreinin,
sem samvinnufélögin tóku því nær eingöngu á sínar
herðar. Samkv. röksemdum B. Kr. hafa samvinnumenn
komið í veg fyrir, að þau nokkur hundi’uð kaupmanna,
sem versla á landinu, gætu orðið fjáðir, á þann hátt að
taka að sér áhættumestu og ógróðavænlegustu viðskift-
in, en eftirláta þeim hin!
það eru ekki samvinnumenn, sem hafa staðið í vegi
íyrir því, að þessar æskilegu dygðir fengju að þróast í
fari kaupmanna, heldur kaupmenn sjálfir. Atvinnugrein
þeirra er sífelt yfirhlaðin af allskonar mönnum, hæf-
nm og óhæfum, og jafnvel mönnum, sem ekki hika við
að fórna sóma stéttarinnar fyrir lítilsverða gróðavon,
eins og hefir margsinnis komið í ljós á stríðsárunum.