Andvari - 01.01.1991, Blaðsíða 54

52
VÉSTEINN ÓLASON
ANDVARI
Paö er freistandi að hugsa sér að þessi hugmynd Kincks eigi almennt við
hinn mikla áhuga íslendinga á norskum málefnum á þjóðveldisöld og
stöðugar ferðir þeirra til Noregs, en hún á varla við í þessu sérstaka tilviki.
Miklu fremur gæti hún skýrt ofsa Egils í átökum um föðurarf konu hans,
landeignir í Noregi. Þar er þó kostur á mörgum öðrum skýringum, svo sem
því að heiður konu hans var í veði eða skapgerð og kappi Egils sem er jafnan
á eina lund þegar eignir eða réttindi eru annars vegar. Sættir Eiríks og Egils í
Jórvík tengjast þessum erfðamálum aðeins lauslega og leysa þau ekki beint,
enda er Eiríkur varla besti fulltrúi gamla landsins þar sem hann situr í útlegð
á Norðymbralandi.8
Nútímalesandi á ekki annars úrkosti en taka söguna bókstaflega: Agli
leiddist heima og hann langaði til að heimsækja vin sinn Aðalstein konung
og sækja til hans sæmd og auð, enda átti hann sér þar ekki óvina von. Það
getur svo farið eftir viðhorfum hvers og eins hvort menn trúa á áhrif af seiði
Gunnhildar, en líklegt er að flestir hafi gert það á 13. öld. Ef við viljum lesa í
málið dýpri merkingu getum við séð ferð Egils til Englands sem enn eitt
dæmi um þann kraft sem dregur jaðarbyggjann að miðjunni í þeirri menn-
ingu sem hann á heima í, sem dæmi um aðdráttarafl konunganna og sæmdar
og auðs sem hjá þeim er að hafa, afl sem áður laðaði Þórólf eldri og Þórólf
yngri að konungum og leiddi þá til dauða en hafði ekki enn fært Agli sjálfum
annað en sæmd.
Seinna stigið í ákvörðun Egils kemur þegar hann hefur brotið skip sitt í
Humrumynni og frétt að hann sé kominn í ríki Eiríks. Um þetta segir sagan:
Ok er þeir hittu menn at máli, spurðu þeir þau tíðendi, er Agli þóttu háskasamlig, at
Eiríkr konungr blóðpx var þar fyrir ok Gunnhildr ok þau hgfðu þar ríki til forráða ok
hann var skammt þaðan uppi í borginni Jórvík. Þat spurði hann ok, at Arinbjprn hersir
var þar með konungi ok í miklum kærleik við konunginn. Ok er Egill var víss orðinn
þessa tíðenda, þá gerði hann ráð sitt; þótti honum sér óvænt til undankvámu, þótt hann
freistaði þess, at leynask ok fara hulðu hpfði leið svá langa, sem vera myndi, áðr hann
komi ór ríki Eiríks konungs; var hann þá auðkenndr þeim, er hann sæi; þótti honum
þat lítilmannligt, at vera tekinn í flótta þeim; herði hann þá huginn ok réð þat af, at
þegar um nóttina, er þeir hgfðu þar komit, þá fær hann sér hest, ok reið hann þegar í
borgina; hann hafði síðan hatt yfir hjálmi, ok alvæpni hafði hann. (177-78).
Að ráði Arinbjarnar beygir Egill sig síðan fyrir valdi konungs, og fyrir
milligöngu Arinbjarnar, sem er vinur beggja, samþykkir konungur boð Eg-
ils: lofkvæði sem Egill geldur fyrir höfuð sitt. Egill viðurkennir hér að hann
er ekki konungs jafningi, og vitaskuld hefur hann ekki unnið sigur yfir kon-
ungi — slíkur sigur hefði brotið í bága við allan sennileika en þó umfram allt
við hefðbundna vitneskju. Samt sem áður kemst Egill frá skiptum sínum við
konunginn með eins miklum sóma og hugsanlegt er, þótt hann deili óneitan-
lega þeirri sæmd með Arinbirni.