Andvari - 01.01.2006, Blaðsíða 12

10
GUNNAR STEFÁNSSON
ANDVARI
um óvirðingu gagnvart „vinaþjóð“ en fundin verði önnur dæmi um í skjótri
svipan. En það er önnur saga.
Það er í seinni hluta bókarinnar sem Andri Snær fjallar um stóriðjustefnuna.
Auðvitað er sú umfjöllun áróðurskennd, eins og menn hafa sagt, en hún er
studd svo skýrum og glöggum röksemdum að engin leið er að daufheyrast við
henni. Og málflutningur hans er borinn uppi af heitri ást á landi og þjóð sem
yljar lesandanum. Með Draumalandinu hefur íslenskur höfundur fært þjóð
sinni boðskapar- og áminningarrit sem ekki á sinn líka á seinni áratugum.
Á fyrri hluta síðustu aldar trúðu menn á stórar kenningar í þjóðfélagsmálum.
Slíkar hugmyndir boðuðu helstu ritsnillingar okkar á þeim tíma, Þórbergur
Þórðarson í Bréfi til Láru og Halldór Kiljan Laxness í Alþýðubókinni. Andri
Snær boðar enga allsherjarkenningu um þjóðfélagið, þess háttar stórisann-
leikur er kominn á „ruslahaug sögunnar“ svo vísað sé til orða fyrr í þessari
grein í öðru samhengi. En hann vekur til umhugsunar.
Höfundur Draumalandsins trúir á manninn, eins og hugsjónamenn fyrri
tíðar tóku sér tíðum í munn. Það var áður en hugsjónasnautt hagsmunapot og
taumlaus auðhyggja varð mestu ráðandi í samfélaginu eins og nú er orðið. Því
er hressandi að lesa nú bók frá ungum rithöfundi sem hefur í senn hugsjónir,
vilja og vald til að túlka þær fyrir lesendum með einörðum og rökföstum
hætti. Hann er ekki haldinn þeirri sjálfumnægu trú sem margir virðast hafa
hér, að allt „reddist einhvern veginn“ og ævinlega sé hægt bæði að halda og
sleppa, éta kökuna og eiga hana í senn. Hann særir þjóðina að hún láti ekki
glepjast af hræðsluáróðri stjórnmálamanna þegar þeir eru, að sjálfsögðu í
góðum hug, að spilla landinu varanlega og tjóðra okkur við stóriðjustefnu sem
mun þegar til lengri tíma er litið skerða vaxtarmöguleika nýrra atvinnugreina
og gera landið að verri stað til að búa á.
Á síðustu opnu Draumalandsins stendur:
„Eg skrifa þessa bók vegna þess að ég er hræddur um að heimurinn fari
að skilja Island frá þjóðinni. ísland tákn fyrir fegurð. íslendingur tákn fyrir
það sem ógnar henni og skilur hana ekki. Lífsgæði okkar eru lýðræðinu að
þakka. Lýðræðið skilar okkur 500 milljörðum í beinar tekjur á ári. Þetta má
reikna út með samanburði við auðlindarík einræðisríki. Frelsi manna til að
fá hugmyndir og hugsa nýja hluti er forsenda framfara og breytinga á öllum
sviðum og þess vegna ríkir málfrelsi og skoðanafrelsi. Lífsgæði okkar stafa
af því að þessi þjóð ákvað að bjarga sér sjálf. Lýðræði getur verið svifaseint
en það hefur reynst betur en önnur kerfi.“
Andri Snær Magnason hefur með þessari bók lagt fram góðan skerf til
að auðga og dýpka umræðu um stærsta mál samtímans. Vonandi verður hún
mörgum eggjun til að hugleiða af fullri alvöru á hvaða leið við erum sem þjóð
í þessu fagra landi áður en í óefni er komið.
Gunnar Stefánsson