Andvari - 01.01.2006, Side 49

andvari
EYSTEINN JÓNSSON
47
raunar ljóst að samstarfsvilji var ekki fyrir hendi milli Framsoknar-
flokks og Sjálfstæðisflokks á þessum tíma. Bar raunar á ároðn gegn
Framsóknarflokknum um að hann ræki þröngsýna úrtölustefnu 1 „nýskop-
unarmálum“. í þessu var sá „sannleiksneisti“ að framsóknarmenn töluðu
fyrir aðhaldssemi í efnahags- og fjármálalífinu í þeim tilgangi að hin
mikla gjaldeyriseign, sem safnast hafði á velgengnisárunum, entist til var-
anlegrar uppbyggingar og fjárgeymslu, sem nýttist vegna fyrirfram gefins
samdráttar við brottför herliðsins, sem flestir áttu von á, að efnt yrði.
Því fór víðs fjarri að Framsóknarflokkurinn hafi ekki verið tals-
maður verklegra framfara og uppbyggingar, þótt hann væri gagnrýninn
á ýmsar gerðir nýsköpunarstjórnarinnar, bæði hvað varðar einstakai
framkvæmdir og almennt aðhaldsleysi í verslunar- og viðskiptamálum.
Eysteinn Jónsson gagnrýndi m.a. í umtalaðri þingræðu á sinni tíð þá
ákvörðun að láta smíða á einu bretti 30 gufutogara, þegar dísiltogaxar
voru að ryðja sér til rúms. Þetta var mjög eðlileg og tímabær gagnrýni,
en fyrir hana var Framsóknarflokknum núið því um nasir að hann væri
andvígur endurnýjun togaraflotans og allri nýsköpun. ....
Eysteinn Jónsson hafði ætíð lagt sig fram um að sýna þjóðinni
fram á að atvinnutekjur af umsvifum hersins á Islandi væru stundar-
fyrirbrigði. Má í því sambandi minna á tillögu til þingsályktunar sem
Eysteinn flutti ásamt fleiri framsóknarmönnum á haustþingi 1942,
löngu fyrir daga nýsköpunarstjórnarinnar, „um undirbúning verklegra
framkvœmda eftir styrjöldina og endurskoðun á skipulagi stóratvinnu-
rekstrar ílandinu.“ Þessi tillaga undirstrikaði sérstaklega nauðsyn þess
að ráðamenn þjóðarinnar gerðu ráðstafanir til þess að mæta samdi ætti
eftir brottför hersins. Þessi tillaga Eysteins og félaga hans fékk góðar
undirtektir, nema af hálfu sjálfstæðismanna, og nefnd var kosin til að
fylgja efni hennar eftir, þótt lítið yrði úr störfum hennar, þegar til kom
á tíma utanþingsstjórnar og síðar nýsköpunarstjórnarinnar.
Dagar nýsköpunarstjórnarinnar urðu raunar ekki langir. Þótt stjórn-
arandstaða þeirra tíma (Framsóknarflokkurinn) beindi spjótum sínum
fyrst og fremst að efnahagsstjórn hennar og aðhaldsleysi í viðskipta- og
verslunarmálum, lauk stjórnarsamvinnu Ólafs Thors og „kommúnista
ekki vegna þróunar efnahagsmála. Endalokin má rekja til ósættis innan
stjórnarflokkanna um utanríkis- og varnarmál. Að vísu mátti sjá að
íslendingar sigldu hraðbyri inn í samdráttar- eða krepputímabil tæpum
tveimur árum eftir stríðslok, en ofan á bættist að ástand heimsmála fór
uð taka á sig nýjar myndir, sem snertu íslensk stjórnmál með afger-