Andvari - 01.01.2006, Side 86

84
HJALTIHUGASON
ANDVARI
Afturhvarf til bernskunnar — heimferðarstefið
Tvö önnur stef gegna mikilvægu hlutverki í viðnámi Snorra Hjartarsonar við
firringunni og eru þau náskyld. Er þar átt við afturhvarf til bernskunnar án
þess að það sé hluti af náttúruskynjun og það sem kalla má heimferðarstef.
Eins og nafnið bendir til er hér átt við þá hugsun að skáldið hverfur í hug-
anum „heim“ og er þar oftar en ekki um æskuheimilið að ræða. Af þessum
ástæðum verða þessi stef ekki aðgreind með góðu móti þótt ekki þurfi þau
alltaf að vera samofin. „Heima“ getur þó verið fullkomlega huglægur stað-
ur eða ástand án tengsla við hið raunverulega æskuheimili. Afturhvarf til
bernskunnar gat haft heilandi áhrif þar sem heimur skáldsins var heill í æsku
og framtíðin full fyrirheita og vona. Sálfræðilega séð er þarna um sama fyr-
irbæri að ræða og talið var sterkur þáttur í náttúrusýn Snorra eða svokallaða
regression?9 Þar sem skáldið ólst upp í sveit og hefur sýnilega verið í nánum
tengslum við umhverfi sitt fléttast náttúru-, bernsku- og heimferðarstefin oft
saman í ljóðunum. I A Arnarvatnshœðum (A Gnitaheiði) lýsir ljóðmæland-
inn því til dæmis sem fullorðinn maður hvernig hann finnur sig heima inn á
milli „heiðarvatnanna undir jöklinum“ og hvernig golan strjúki honum „barni
um vanga“.80 Hér gætir því alls í senn, hinnar tilfinningalegu ferðar aftur til
bernskunnar, „heim“ og á vit hinnar hugrænu innri náttúru sem skáldið hafði
ofið sér úr áhrifum frá ýmsum æviskeiðum.
Afturhvarf til bernskunnar kemur sterkt fram í Minningu (Hauströkkrið
yfir mér):
Heiður haustdagur
ég sit undir hlöðugafli
ungur drengur
og tálga mér hest
úr fjalarbút
sólskin og kyrrð
yfir öllu sem ég ann
grænu túni
bliknaðri mýri
fjöllunum í kring
klettum og húsum
ég einn í þessu ljósi
og friði og dýrð
einn
og samur því öllu.81